۱٫۱٫۱٫۱                    جبران خدمات الکترونیکی[۱]

دولمون و مارلر[۲](۲۰۰۵) بیان کردند که کاهش در روابط استخدام مادام العمر و بازار کار داخلی، بعلاوه تمایل به ساختار سازمانی تخت که از دهه ۹۰ میلادی شروع شد، تاثیری که سیستم‌های جبران خدمات در جذب و انگیزش نیروی کار داشت را افزایش داده است. این افزایش، پیوند نزدیک‌تری با بازار کار بیرونی ایجاد خواهد کرد و همچنین ابزارهایی برای آگاهی سریعتر از تغییرات در جبران خدمات در جهت حفظ رقابت و جذابیت سازمان برای متصدیان فعلی و کارکنان آینده فراهم خواهد آورد.

جبران خدمات الکترونیک، رویکردی مبتنی بر وب، برای طیف وسیعی از ابزار‌های جبران خدمات ارائه می‌کند که سازمان را قادر می‌کند تا اطلاعات و داده‌های مربوط به جبران خدمات را جمع آوری ، انبار، دستکاری، تجزیه و تحلیل، بکارگیری و توزیع کنند.(دولبون و مارلر، ۲۰۰۵). بر خلاف نرم‌افزارهای جبران خدماتی که در گذشته وجود داشت، ابزارهای جبران خدمات الکترونیک به جای اینکه مبتنی بر شبکه سرور خدمتگذار[۳] یا مبتنی بر کامپیوتر خودکفا[۴] باشد، مبتنی بر وب[۵] است. این ویژگی این امکان را برای افراد فرآهم می‌آورد تا به صورت الکترونیک با استفاده از بکارگیری اینترنت از نرم‌افزارهای توزیع شده، به پایگاههای داده و ابزارهای تحلیلی در هر کجای دنیا که باشند، دسترسی داشته باشند.

با بکار گیری ابزارهای جبران خدمات الکترونیکی، مدیران و کارگزاران منابع انسانی بیشتر به این امر توجه خواهند کرد که می توان سیستم های جبران خدمات را برای غلبه بر چالش های جاری بکارگرفت و به مسئله همترازی و همسویی سیستم های جبران خدمات با مدیریت استراتژیک سازمان و بحث عدالت رویه‌ای و توزیعی در سازمان در طراحی طرح های حقوق و دستمزد بیشتر توجه می‌کنند. دوبلبون و مارلر(۲۰۰۵)، سه روش کلیدی که ابزارهای جبران خدمات الکترونیکی به متخصصان مدیریت منابع انسانی در محیط پویا و رقابتی کمک می‌کند را به شرح ذیل ذکر می‌کنند:

• افزایش دسترسی به اطلاعات جبران خدمات مورد نیاز؛ به عنوان مثال، پایگاههای داده‌ی مدیریت دانش، بهترین رویه‌های داخلی و بیرونی، طرح‌های رعایت برابری و انصاف فردی، اطلاعات رقابتی که به سادگی و در زمان مورد نیاز بدون نیاز به کارکنان فناوری اطلاعات اختصاصی و بدون هیچ ابزار فناوری اطلاعاتی پیچیده در دسترس است.
• دسترسی ۲۴ ساعته مدیران و کارکنان به اطلاعات جبران خدمات مورد نیاز خود که برای انجام کار به آن نیاز دارند و همچنین در تصمیم گیری‌ها کاربرد دارد؛
• تسهیل در انجام وظایف بروکراتیک طاقت فرسا از طریق معرفی فرآیند اطلاعات و جریانات کاری سودمند.

با توجه به امکاناتی که این سیستم‌ها فراهم می‌آورد، و با در نظر گرفتن سایر شرایط، می‌توان انتظار داشت که بهره‌وری کارگزاران و متخصصان مدیریت منابع انسانی افزایش یابد. این محققان همچنین متذکر می‌شوند که، چه سیستم جبران خدمات به صورت دستی باشد و چه به صورت کامپیوتری شده، باید همیشه این سه هدف اصلی را دنبال کند:

• برابری و مساوات درونی[۶](ارزش نسبی مشاغل در سازمان)؛
• برابری و مساوات بیرونی[۷](رقابت بیرونی)؛ و
• برابری و مساوات فردی[۸] (شناسایی و پاداش دهی به افراد بر اساس سهمی که آنها در سازمان دارند).

[۱] E-Compensation

[۲] Dulebohn and Marler

client-server based -[3]: سرویس دهنده/ سرویس گیرنده

stand-alone PC-based -[4]: رایانه بدون اتصال به شبکه(مستقل) و همچنین رایانه ای که نیازی به پشتیبانی دیگری ندارد.

[۵] Web-based

[۶] The internal equity

[۷] The external equity

[۸] The individual equity

۱٫۱٫۱٫۱٫۱              یکپارچگی سیستم منابع انسانی الکترونیک سازمان

اکثر محققان و متخصصان صنعت در هر دوحوزه فناوری اطلاعات و مدیریت منابع انسانی معتقدند که علی رغم آنکه هیچ چیز از آینده سیستم منابع انسانی الکترونیک مشخص نیست، اما اولین موج نوآوری‌ها در این زمینه درباره یکپارچگی سیستم‌های متنوعی است که شامل جنبه کارکردی متفاوتی از مدیریت منابع انسانی هستند(که‌هو و همکاران،۲۰۰۵)؛ و این یکپارچگی اهمیت حیاتی برای سازمان دارد، چراکه تلفیق و یکپارچگی معمولاً دسترسی بهتر، سریعتر، اثربخش تر را فراهم می‌آورد و بنابراین،‌ از این طریق می‌توان ارزش سیستم منابع انسانی الکترونیک را برای سازمان حداکثر کرد. این دیدگاه بوسیله دولبون و مارلر(۲۰۰۵) مورد حمایت است که با وجود فراهم آوری کارکردهایی مانند فراهم اوری ذخیره سازی داده ها، ماشینی کردن اداره داده‌های فعالیت‌های منابع انسانی و تبدیل داده‌های خام از سیستم‌های فرآیند تعاملی به شکل‌های با معنی و قابل استفاده و درک، سیستم اطلاعاتی منابع انسانی هنوز از فقدان کاربرد اثربخش طراحی‌های تلفیقی مبتنی بر وب و ظرفیت‌های تجزیه و تحلیل مانند سیستم منابع انسانی الکترونیک رنج می‌برد.

همه این مطالعات بر اهمیت تلفیق در یک سیستم منابع انسانی الکترونیک تاکید می‌کنند؛ بدون تلفیق و یکپارچگی، کارکرد مدیریت منابع انسانی نمی تواند از طریق مشخصه‌های تحلیلی ضروری که می‌تواند ارزش اطلاعات را برای سازمان‌ها حداکثر کند، استفاده کند. مشخصه‌های تحلیلی ضروری شامل: برنامه ریزی‌های پیچیده و یا حمایت از تصمیم، توانایی برای داشتن اطلاعات دقیق و به موقع از رقبا، یا کاهش تجزیه و تحلیل‌ها و پیش بینی‌های سهم بازار می‌شود. بدون یکپارچگی رقابتی، هم عملکرد مدیریت منابع انسانی و هم هملکرد سازمانی کاهش خواهد یافت.

۱٫۱٫۱٫۱٫۲              انعطاف پذیری سیستم منابع انسانی الکترونیک سازمان

به خاطر این حقیقت که کار مدیریت منابع انسانی روز به روز و به طور فزآینده‌ای با تقاضایی بیشتری رو برو می‌شود و محیط به طور دائم در حال تغییر است، که‌هو و همکاران(۲۰۰۵) با توجه به تجربه‌ای که داشتند بیان می‌کنند که، سهولت بروز رسانی و همچنین سهولیت ایجاد تغییر در سیستم‌های منابع انسانی الکترونیک یکی از مهمترین ملاحظات در طراحی و اجرای این سیستم هاست. دولبون و مارلر(۲۰۰۵) معتقدند که داشتن داده‌های شخصی شده برای هر کارمند یکی دیگر از ویژگی هایی انعطاف پذیری سیستم‌های منابع انسانی الکترونیک است. ویل و روز(۲۰۰۴) معتقدند که عامل اصلی برای حفظ انعطاف پذیری سیستم ها، وابسته به طراحی زیرساخت فناوری اطلاعات سازمان است و این نیازمند آینده نگری در ایجاد زیرساخت مناسب در زمان مناسب به منظور ایجاد شرایطی برای اجرای سریع  نوآوری‌های کسب و کار مخصوصا  در زمینه فناوری اطلاعات است.

۱٫۱٫۱٫۱٫۳             دسترسی پرسنل مدیریت منابع انسانی به سخت افزار و نرم‌افزار موجود

در طول سالیان دراز، محققان و متخصصان، سازمانها را به پذیرش و قبول این طرز تفکر مدیریت فناوری اطلاعات تشویق کرده اند که “ایجاد کنید حتی زمانی که می‌توانید بخرید"(استون و همکاران، ۲۰۰۵؛ روسل و ساکو، ۲۰۰۵). تحت شرایط رقابت سنگین، فروشندگان سیستم‌های منابع انسانی الکترونیک و نرم‌افزارها، شروع به  طراحی سیستم‌ها منابع انسانی و نرم‌افزارهایی کردند که هر روز قوی تر، ارزانتر، به روز تر، با کاربرد آسان تر، و مفید برای متخصصان منابع انسانی است و بعلاوه، آنها به دست به طراحی نرم‌افزارهایی زدند که بتواند با همه نیازهای مدیریت منابع انسانی سازگار شود و قدرت تطبیق با همه آنها را داشته باشد. برای مثال، نرم‌افزارهایی که تصاویر گرافیکی ایجاد می‌کرد و قدرت تولید نمودارها و جداول را داشت در میان متخصصان منابع انسانی مقبولیت زیادی کسب کرد(SHRM، ۲۰۰۶). این سیستم‌ها که اغلب داشبورد دیجیتال نامیده می‌شوند، خیلی شبیه به داشبورد ماشین کار می‌کند، داده‌های عملکرد کلیدی را از طریق چارتها و گراف‌ها، به صورت قابل درک تری برای مدیران فراهم می‌کند. به طور فزآینده‌ای،  متخصصان مدیریت منابع انسانی در حال بکارگیری این نوع از سیستم‌ها برای اداره بهتر موضوعات کلیدی، یافتن حوزه هایی که در آنها مشکلاتی وجود دارد و شناسایی رویه هایی که می‌تواند برای بهبود عملکرد کمک کند، هستند. و این موضوع کاملا نقش فروشندگان این گونه نرم‌افزارها را در زمینه مورد بررسی روشن می‌کند.

۱٫۱٫۱٫۱٫۱              رضایت ذینفعان

در مقایسه با مدلهای قدیمی خروجی-ورودی یا دیدگاه سهامداران از سازمان که در آن سازمان‌ها تنها به فکر تامین نیازها و خواسته‌های سرمایه گذاران، کارمندان ، عرضه کنندگان مواد اولیه، و مشتریان بودند، در تئوری ذینفعان بیان می‌شود که غیر ازگروه‌های نامبرده شده در بالا، گروه‌های دیگری نیز هستند که سازمان باید به فکر تامین نیازها و خواسته‌های آنها باشد(فریمن،۱۹۸۴). در این دیدگاه، استراتژی سازمانی، تئوری ابزاری است که هر دو دیدگاه منبع محور را با سطح اجتماعی-سیاسی تلفیق می‌کند. پیگیری رضایت ذینفعان مستقیماً مزایایی هم برای سازمان و هم برای ذینفعان دارد چراکه این کار منجر به تمرکز استراتژی سازمان بر شاخصهای موفقیت مانند شناسایی و توسعه ذینفعان کلیدی، ارزیابی و درک نیازها و ملزومات ذینفعان کلیدی، و همتراز نمودن استراتژی سازمان با نیازها و خواسته‌های دینفعان می‌شود(موسسه کیفیت ملی، ۲۰۰۷).

۱٫۱٫۱٫۱٫۲              ارتباطات سازمانی

در بسیاری از پژوهش ها، به منظور ایجاد و اجرای ارتباطات سازمانی اثربخش، شامل ایجاد جو اعتماد و وفاداری در میان کارکنان و همچنین متقاعد کردن مدیران و مجریان به منظور تسهیم اطلاعات در تمام خطوط وظیفه‌ای یکی از چالش‌های اصلی متخصصان منابع انسانی است که آنها در محیط امروز با آن روبرو می‌شوند. کیوری() معتقد است که اثربخش ترین ابزار در مدیریت ارتباطات سازمانی، تعهدی است که بوسیله مدیریت ارشد سازمان در این زمینه وجود دارد. و این تعهد را می‌توان از طریق ایجاد و ادامه دادن جلسه هایی بین مدیران و کارمندانشان و همچنین تشویق برنامه‌های پیشنهادی کارمندان اجرا کرد.

۱٫۱٫۱٫۱٫۳             همکاری تیمی

فیتزانز(۲۰۰۲) بیان می‌کند که مهمترین تغییر مدیریت منابع انسانی که تا کنون دیده شده، حرکت به سمت همکاری بوده است. صنایع، نهایتاً دریافتند که حتی با رقبای خود نیز باید همکاری هایی در زمان و مکان خودش داشته باشند.  فیت‌زنز(۲۰۰۲) بعلاوه تاکید می‌کند که مدیران منابع انسانی باید این مفهوم ضروری را وارد ادبیات خود کرده و به بررسی این موضوع بپردازند که چگونه می‌توانند از طریق همکاری، کارکردهای خود و سازمان را در حوزه‌ای که به منابع انسانی مربوط می‌شود را ارتقا دهند. کاردی و میلر(۲۰۰۵) معتقدند که سازمانهای عصر حاضر در حال تغییر وضعیت به سمت تیم‌ها هستند و روز بروز بیشتر به این مسئله اهمیت می‌دهند. مهرمن و همکاران(۱۹۹۸) متذکر می‌شوند که تمایل کارکردن با تیم پیامدهای مستقیمی برای افراد، مدیریت منابع انسانی و سازمانها دارد. مدیریت منابع انسانی با چالشها و فرصتهای مهمی روبرو می‌شود چراکه این تمایلات، ماهیت کاری که افراد انجام می‌دهند را تغییر می‌دهد. بعلاوه، افراد نیاز به کسب مجموعه مهارتهای جدیدی خواهند داشت.

۱٫۱٫۱٫۱٫۴             عملکرد استراتژیک

همانگونه که بیان شد، مدیریت منابع انسانی دو بعد اساسی دارد، مدیریت منابع انسانی فنی و مدیریت منابع انسانی استراتژیک. مدیریت منابع انسانی، نقشی حیاتی در عملکرد کلی مدیریت منابع انسانی دارد. گومزمجیا و همکاران(۲۰۰۱) عملکرد استراتژیک مدیریت منابع انسانی را به عنوان همسویی نزدیک استراتژی‌های منابع انسانی و برنامه ها(تاکتیک ها) با فرصتهای محیطی، استراتژی‌های کسب و کار و ویژگی‌های منحصر به فرد سازمان و شایستگی‌های متمایز تعریف می‌کند. زمانی که سازمان سیاستهای مدیریت منابع انسانی استراتژیک را برنامه ریزی و اجرا می‌کند، نه تنها موجب بهبود عملکرد مدیریت منابع انسانی استراتژیک می‌شود، بلکه مزایای مستقیم و غیر مستقیمی بر موارد زیر دارد: تشویق پیش فعال بودن به جای واکنش گر بودن، بیان صریح اهداف سازمان، ترغیب تفکر بحرانی و بررسی مداوم فرضیات، شناسایی شکاف‌های بین موقعیات موجود و دیدگاه آینده، تشویق مشارکت مدیران عملیاتی، شناسایی فرصتها و محدودیتهای منابع انسانی و ایجاد پیوندهای مشترک از قبیل ارزشها و انتظارات  مشترک در همه سطوح.

۱٫۱٫۱٫۱٫۵             مدیریت دانش

لاسکی[۱](۲۰۰۳) بیان می‌کند که بهترین تغییر نقش مدیریت منابع انسانی درآینده مدیریت دانش است. دانش اساس رقابت در کسب و کار امروز است، بنابراین، دانش در دنیای امروز مترادف با قدرت است. با ظهور عصر دانش، سازمانها به خوبی دریافتند که دانش چه مشهود و چه نامشهود، مهمترین دارایی آن سازمان به منظور ایجاد مزیت رقابتی است(بیرلی و دالی[۲]،۲۰۰۲). بنابراین در سازمانهای عصر حاضر مدیریت دانش به عنوان عامل کلیدی در تعیین موفقیت کلی سازمان شناسایی شده است.

[۱] Lasky

[۲] Bierly & Daly

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                             صفحه 

 چکیده……………………………………………………………………………………………………………………………….۱                                                                                                                                          

فصل اول: کلیات تحقیق

۱-۱-مقدمه. ۳

۲-۱-بیان مسئله. ۳

۳-۱- اهمیت و ضرورت تحقیق. ۵

۴-۱-سابقه تحقیقات گذشته. ۶

۵-۱-اهداف تحقیق. ۸

۶-۱-فرضیههای تحقیق. ۹

۷-۱-روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه ها ۱۰

۱-۷-۱-روش تحقیق. ۱۰

۸-۱-روش گردآوری اطلاعات.. ۱۰

۱-۸-۱-روش تجزیه و تحلیل اطلاعات.. ۱۱

۹-۱-قلمرو زمانی تحقیق. ۱۱

۱۰-۱-قلمرو مکانی تحقیق. ۱۱

 

فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق

۱-۲- مقدمه. ۱۳

۲-۲- تعاریف تجارت الکترونیک… ۱۳

۲-۳- تاریخچه تجارت الکترونیک… ۱۶

۲-۴- تجارت الکترونیک از آغاز تا امروز. ۱۷

۲-۵- مزایا و معایب تجارت الکترونیک… ۲۰

۲-۶- بسترهای لازم برای تجارت الکترونیک… ۲۰

۲-۷- مبانی نظری و شواهد تجربی تأثیر کلان اقتصادی تجارت الکترونیکی.. ۲۱

۲-۸- تجارت الکترونیکی و بیکاری.. ۲۷

۲-۹- بخش پولی و اثرات تجارت الکترونیکی.. ۲۹

۲-۱۰- تجارت الکترونیکی و تجارت بین‌الملل. ۳۰

۲-۱۱- تجارت الکترونیکی در جهان. ۳۲

۲-۱۲- انواع مدل‌هاى تجارت الکترونیکى.. ۳۳

۲-۱۳- تجارت الکترونیکی و روند رشد آتی آن. ۳۵

۲-۱۴- جایگاه تجارت الکترونیک در ایران. ۳۷

۲-۱۵- کندی‌ تجارت الکترونیک در ایران. ۳۷

۲-۱۶- موانع به‌کارگیری تجارت الکترونیک در ایران. ۴۱

۲-۱۷- راهبردهای تجارت الکترونیکی در ایران. ۴۳

۲-۱۸- مراحل اجرای تجارت الکترونیکی.. ۴۴

۱۹-۲۰-مزایای بهره گیری از تجارت الکترونیکی در توسعه صادرات.. ۴۷

۲۰-۲-مطالعات صورت گرفته پیرامون زیر ساخت های مورد نیاز جهت گسترش تجارت الکترونیکی.. ۴۷

۱-۲۰-۲-زیرساختار اطلاعاتی.. ۴۸

۲-۲۰-۲-زیرساختار حقوقی و قانونی.. ۴۹

۳-۲۰-۲-زیرساختار مالی.. ۴۹

۴-۲۰-۲-زیرساختار گمرکی تعرفه و مالیاتی.. ۴۹

۵-۲۰-۲- زیرساختار انسانی.. ۵۰

۲۱-۲- مفهوم صادرات براساس مدلهای تجارت بین الملل. ۵۰

۲۲-۲- اهمیت صادرات.. ۵۳

۲۳-۲- نقش دولت.. ۵۴

۲۴-۲- مدل های ورود به بازارهای رقابت جهانی.. ۵۷

۲۵-۲- ابزارهای مورد استفاده دولت برای حمایت از صادرات.. ۵۸

۲۶-۲- نهادهای تسهیل کننده صادرات.. ۶۲

۲۷-۲- سازمان توسعه تجارت.. ۶۴

۳۳-۲-رایزن بازرگانی.. ۶۴

۳۴-۲-مدل مفهومی تحقیق. ۷۰

فصل سوم: روش تحقیق

۳- ۱-مقدمه. ۷۲

۳- ۲- نوع تحقیق. ۷۲

۳-۳- روشها و ابزار گردآوری اطلاعات.. ۷۳

۳-۳-۱-روش بررسی اسناد و مدارک.. ۷۳

۳-۳-۲-روش میدانی.. ۷۳

۳-۴-مقیاسهای اندازه‌گیری متغیرها ۷۳

۳- ۵- مقیاس اندازه‌گیری نگرشها ۷۴

۳-۶-طرح تحقیق. ۷۴

۳-۶-۱٫ هدف مطالعه. ۷۴

۳-۶-۲٫ نوع مطالعه. ۷۴

۳-۶-۳-میزان دخالت محقق در پژوهش… ۷۵

۳-۶-۴- مکان بررسی: طبیعی و ساختگی.. ۷۵

۳-۶-۵-واحد تجزیه و تحلیل:‌افراد ، زوجها، گروهها، سازمانها ۷۵

۳-۶-۶- افق زمانی: بررسی مقطعی در برابر بررسی دوره‌ای.. ۷۵

۲-۶-۷-جامعه و نمونه آماری مورد پژوهش : ۷۶

۳-۶-۸-حجم نمونه آماری.. ۷۶

۳- ۶- ۱۰- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها ۷۶

۳- ۶- ۱۱- روشها و فنون آماری مورد استفاده برای تجزیه وتحلیل مشاهدات.. ۷۶

۳-۷- پایایی.. ۷۷

۳- ۷- ۱-ثبات سنجه‌ها ۷۹

۳-۷ -۲ - سازگاری درونی سنجه ها ۷۹

۳-۸ -  روایی.. ۷۹

۳- ۸- ۱-روایی محتوا : ۸۰

۳- ۸- ۲- روائی وابسته به معیار : ۸۰

۳- ۸- ۳- روائی سازه ( مفهومی‌)  : ۸۰

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده های آماری

۴-۱- مقدمه. ۸۲

۴-۲- بررسی ویژگی‌های جمعیت شناختی.. ۸۲

۴-۲-۱ -جنسیت.. ۸۲

۴-۲-۲- تاهل. ۸۳

۴-۲-۳ - سن.. ۸۴

۴-۲-۴ -تحصیلات.. ۸۵

۴-۴-آزمون فرضیات.. ۸۸

۴-۴-۱- آزمون فرضیه اول. ۸۸

۴-۴-۲ -آزمون فرضیه دوم. ۸۹

۴-۴-۳ -آزمون فرضیه سوم. ۹۰

۴-۴-۴ -آزمون فرضیه چهارم. ۹۱

۴-۴-۵ -آزمون فرضیه پنجم. ۹۳

۴-۴-۵ -آزمون فرضیه ششم. ۹۴

۴-۴-۶ -آزمون فرضیه هفتم  تحقیق. ۹۵

۴-۵-نتیجه آزمون فریدمن.. ۹۶

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

۵-۱-مقدمه. ۹۸

۵-۲ محدویت…………………………………………………………………………………………………………………………….۹۶

۵-۳-نتایج حاصل از آزمون فرضیات تحقیق. ۹۹

۵-۳-۱- نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول: ۹۹

۵-۳-۲- نتایج حاصل از آزمون فرضیه دوم: ۱۰۰

۵-۳-۳- نتایج حاصل از آزمون فرضیه فرعی سوم: ۱۰۰

۵-۳-۴-نتایج حاصل از آزمون فرضیه چهارم: ۱۰۱

۵-۳-۵-نتایج حاصل از آزمون فرضیه پنجم: ۱۰۲

۵-۳-۶- نتایج حاصل از آزمون فرضیه ششم: ۱۰۲

۵-۳-۷- نتایج حاصل از آزمون فرضیه هفتم تحقیق: ۱۰۲

۵-۴- پیشنهادات تحقیق. ۱۰۳

۵-۵- راهکارهای اجرایی.. ۱۰۵

۵-۶-جمع بندی و ملاحظات.. ۱۰۶

منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۰۷

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………………۱۱۵

 

 

 

 

 

 

 

۱-۱-مقدمه

تحولات سده­ی پایانی دهه بیستم میلادی در تاریخ علم و صنعت بی­سابقه بود زیرادستاوردهای انقلاب صنعتی وانتقال الکترونیک با تحولات فناوری اطلاعات به هم آمیخت وفناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) را پی ریخت. ICT محصولی بود که دستاوردها و پیامدهای آن در ذهن طیف عظیمی از پدید آوردندگان آن نمی گنجید. هر روز نمودهای نو به نویی از ICTسر می­زند. به نظر می­رسد که دامنه تأثیرات آن به همه عالم و آدم کشانده شود. تجارت الکترونیک نیز به عنوان یکی از عمده­ترین این تحولات هم اکنون مطرح و باتوجه به گسترش روز افزون آن سازما نها به طور اختیاری یا بر اساس شرایط زمانی ملزم به استفاده از آن خواهد شد. امروزه در هر جای دنیا رایزن های بازرگانی به عنوان تحلیلگران از صادرات و یاری‌گران صادر کننده در بازراهای صادراتی مطرح هستند که با استفاده از دانش – تجربه و تنفس و حضور فیزیک خود در بازار صادراتی و آشنایی عامل با محیط اقتصادی-  اجتماعی – فرهنگی و سیاسی بازار هدف می توانند به گسترش و توسعه صادرات کمک کنند، لیکن نکته ای که باید بدان پرداخته شود اینست که این رایزن‌ها تا چه حد واجد شرایط هستند و تا چه اندازه می‌توانند صادرکنندگان را کمک نمایند و انتظارات صادرکنندگان از رایزن ها چیست و چگونه باید آنرا سنجید. با توجه به اهمیت تجارت الکترونیکی در اقتصاد جهانی و رشد قابل ملاحظه آن،ضرورت استفاده از بازاریابی اینترنتی را در امر صادرات می توان به شرح زیر بیان نمود:ارتباط مستقیم میان خریدار و فروشنده بدون محدودیت زمانی و مکانی، دستیابی سریع به اطلاعات در حجم وسیع، صرفه جویی های زمانی و مکانی، کاهش هزینه های بازاریابی نسبت به بازاریابی سنتی ، دسترسی جهانی و مشتری گرایی، به طوری که استفاده از فن آوری اینترنت باعث تسهیل در قیمت گذاری و طراحی تعیین مشخصات کالاها به صورت on-line شده و بدین ترتیب مشتری گرایی روز به روز افزایش می یابد.

 

۲-۱-بیان مسئله

آگاهی و استفاده از تجارت الکترونیکی برای همه شرکت ها وسازمان­هایی که سعی در ارضای نیازهای مشتریان شان در اسرع وقت و تأمین برنامه ها و اهداف خود دارند، امری ضروری به نظر می رسد. شرکت ها باید از طریق ابزار اینترنت، تبلیغات اطلاعات مورد نیاز مشتریان خود را ارائه دهند و به واسطه قرار داد با شرکت های کارتهای اعتباری و شرکت های حمل و نقل روابط الکترونیکی با مشتریان خود برقرار سازند.

در مورد دلایل توسعه تجارت الکترونیکی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بحث های زیادی شده است. ولی بطور کلی این استدلال حاکم است که در کشورهای توسعه یافته با توجه به توانمندهایی که وجود دارد تلاش بر این است تا با بکارگیری فناوری‌های نو، مزیت رقابتی و رفاه بیشتری نسبت به سایر کشورها نصیب آن‎ها گردد. اما در کشورهای در حال توسعه، جهانی شدن و توسعه تجارت الکترونیکی از دید دیگری دنبال می‌شود. معمولاً نظیر موضوع جهانی شدن و سازمان جهانی تجارت، کشورهای در حال توسعه بیشتر به دنبال این هستند که از کاروان حرکت کشورهای کشورهای توسعه یافته عقب نمانند و مجبورند از فناوری هایی نظیر تجارت الکترونیک استفاده کنند که بقای خود را در جامعه جهانی حفظ کنند. از طرف دیگر با وجود اینکه مسائل حل نشده مهمتری این کشورها درگیر آن هستند بدلیل اینکه سایر کشورها از این فناوری استفاده کرده اند، اینها نیز در عین حال که از مزایای فناوری اطلاعات بهره‌مند می‌شوند اما بیشتر بنا به اجبار به کاربری این فناوری در فعالیت‌های تجاری و اقتصادی خود همت می گمارند(فتحی و عزیزی، ۱۳۸۶).

از طرف دیگر استراتژی جهش صادراتی در حال حاضر مهمترین استراتژی تجاری و اقتصادی است که در کشور ما با هدف حضور فعال در صحنه تجارت بین الملل دنبال می شود. شاید در حال حاضر مهمترین مسأله ای که می تواند در تحقق این دو مهم، جامعه سیاستگذاری کشور را راهنما باشد، تأثیر است که توسعه تجارت الکترونیکی می تواند بر صادرات داشته باشد. در تحلیل که در مورد توسعه صادرات می شود، با توجه به اینکه جمعیت ایران چیزی حدود یک درصد جمعیت جهانی است، اگر این کشور بخواهد به اندازه سهم جمعیتی خود از تجارت جهانی سهم ببرد، با یک محاسبه سرانگشتی لازم است چیزی حدود ۱۸۰ میلیارد تا سال ۱۴۰۰ داشته باشد. دستیابی به این رقم مستلزم توسعه همه جانبه عوامل موثر بر توسعه صادرات خواهد بود (فتحی و عزیزی، ۱۳۸۶).

با توجه به عوامل ذکر شده و تحقیقات صورت گرفته عوامل تأثیر گذار تجارت الکترونیک بر توسعه صادرات عبارتند از ۱- عوامل و موانع زیرساختار انسانی، آموزشی، فرهنگی و رفتاری  ۲- عوامل مربوط به زیرساختارهای قانونی، حقوقی و امنیتی۳- عوامل مربوط به زیرساختارهای مالی و نرم افزاری ۴- عوامل مربوط به زیرساختارهای فنی و سخت افزاری ۵- عوامل مربوط به زیرساختارهای گمرکی، بازرگانی و مالیاتی ۶-عوامل اینترنت  ۷‐ عوامل و موانع مربوط به زیرساختار اطلاعاتی(جعفرنژاد و همکاران، ۱۳۸۸).

۳-۱- اهمیت و ضرورت تحقیق

ظهور فناوریهای اطلاعات و ارتباطات جدید از قبیل فناوریهای ارتباطات از راه دور، شرکتها، افراد و سازمانها را قادر می سازد تا به انجام الکترونیکی کسب و کار و تجارت مبادرت ورزند. این سازمانها، فرصتهایی را فراهم می کنند تا منابع و مهارتهایی را که به تنهایی توسط افراد آن سازمان، قابل دستیابی نیستند از طریق منابع بیرون سازمان در دسترس قرار گیرند و طبق تعریف، انجام الکترونیکی کسب و کار است که فرصتها و مزیتهای فراوانی را در اختیار شرکتها، دولتها، و هم مصرف کنندگان می­گذارد.(فان ^[۱]۲۰۰۳)

باید خاطرنشان کرد که مدیران اجرایی و مدیرانی که هنوز تجارت  الکترونیکی را به عنوان موجی گذرا و یا فقط دورنمایی از آینده می دانند مرتکب ریسک بزرگی می شوند چون کسب وکار و تجارت  الکترونیکی، اکنون در جهان امروز وجود دارد و باقی خواهد ماند .(دیسه و همکاران ^[۲]،۲۰۰۰)

طبق مطالعات انجام شده توسط OECD (۱۹۹۹)، کسب و کار و تجارت الکترونیکی در مبادلات بانکداری باعث کاهش ٨٩ درصدی هزینه، در رزرو بلیط هواپیما، کاهش ٨٧ درصدی هزینه، در بخش پرداخت صورتحساب کاهش ۶٧ تا ٧١ درصدی هزینه و در بازار بورس، کاهش ٨٣ تا ٩٣ درصدی هزینه را به همراه داشته است و غیره.

اما برای رسیدن به این نقطه، و با توجه به گستردگی کاربری ایران از فناوری اطلاعات، برای استفاده از تمام پتانسیل تجارت الکترونیکی باید عوامل موثر بر موفقیت آنها را شناسایی کنیم و آنها را تقویت و موانع مربوط به آنها را رفع کنیم.

همچنین باید خاطر نشان ساخت که تحقیقات مختلفی در مورد عوامل موثر بر موفقیت کسب و کار و تجارت  الکترونیکی انجام شده است. اما کمتر به عوامل محتوایی و یا به عبارتی راهکارهای دیجیتالی پرداخته شده است. همچنین توسعه صادرات یکی از اهداف مهم اقتصادی دولتهاست که از طریق ایجاد بسترها و  مکانیزم های حضور مؤثر در بازارهای صادراتی میسر است. یکی از ابزارهای حمایتی دولتها از گسترش صادرات، استفاده از رایزن‌های بازرگانی[۳] توانمند و متخصص و کارآمد و منطبق با معیارهای مورد انتظار صادر کنندگان می باشد، ولیکن یکی از مشکلات اساسی کشور ما در زمینه توسعه صادرات اینست که رایزن های بازرگانی، که وظیفه حمایت و پشتیبانی از صادر کنندگان را در خارج از مرزها بر عهده دارند، از تخصص و دانش و تجربه و سوابق آموزشی و تحصیلی کافی برخوردار نیستند و اساساً نمی توانند انتظارات و خواسته ها و مطالبات صادرکنندگان وتاجران را برآورده سازند. ازآنجایی که ایران از دیرینه ترین کشورهای تولید کننده و فرآوری گلاب و عرقیات در جهان به شمار می رود و امروزه بیشتر صادرات گلاب و عرقیات کاشان به امارات عربی منحصر می شود بنابراین با راه اندازی و تجارت الکترونیک در این محصول می توان با بازاریابی مناسب بازار های جهانی را برای صادرات این محصول در دست داشت. بنابراین تجارت الکترونیکی برای این محصول دیرینه ایرانی و معرفی و بازاریابی آن در سطح جهانی می تواند به بهترین نحو عمل کند که در این پروژه نیز تاثیر تجارت الکترونیک بر توسعه صادرات این محصول مورد بررسی قرار می گیرد.

 

[۱] Phan

[۲]Deise, Nowikow, King, Wright

[۳]  Commercial Attach