اختلالات اضطراب:
اضطراب را در واقع همه انسانها تجربه میکنند. اضطراب یک علامت هشدار دهنده است، خبر از خطری قریب‌الوقوع میدهد و شخص را برای مقابله آماده میسازد ترس، علامت هشدار دهنده مشابه، از اضطراب با خصوصیات زیر تفکیک میشود: ترس واکنش به تهدیدی معلوم، خارجی، و از نظر منشأ بدون تعارض است. اضطراب واکنش در مقابل خطری نامعلوم، درونی، مبهم، و از نظر منشأ همراه با تعارض است. (کاپلان و سادوک، ۲۰۰۷: ۱۶۵)
شروع اختلال هراس معمولاً در اواخر نوجوانی و اوان جوانی است، هر چند شروع در دوران کودکی، و اوایل نوجوانی، و میانسالی گزارش شده است (DSM-IV-TR، ۲۰۰۰: ۶۴۹).
اختلالات هراس و گذرهراس: حمله شدید و حاد اضطراب همراه با احساس فنای قریب‌الوقوع به اختلال هراس[۱] معروف است. اضطراب با دوره‌های مجزای ترس که دفعات آن از چند حمله در یک روز تا حملات محدود در یک سال متغیر است، مشخص می‌باشد (پورافکاری، ۱۳۹۱: ۱۷۵).
همه‌گیری‌شناسی: مطالعات همه‌گیری شناسی میزان شیوع اختلال هراس را در طول عمر ۱ تا ۴ درصد و میزان شیوع در ۶ ماه تقریباً ۵/۰ تا ۱ درصد و برای حملات هراس ۳ تا ۶/۵ درصد است (پورافکاری، ۱۳۹۱: ۱۷۸).
درمان:
با درمان، اکثر بیماران بهبود چشمگیر در علائم اختلال هراس پیدا میکنند. دو تا از مؤثرترین روش‌های درمانی عبارتند از: درمان دارویی و درمانشناختی رفتاری، گروهدرمانی و رواندرمانی خانواده ممکن است برای بیماران و خانواده آنها در سازش به این موقعیت که اختلال وجود دارد و نیز تطابق با مشکلات روانی اجتماعی که ممکن است اختلال تسریع کرده باشد کمک کننده باشد. سایر درمانهای اختلالات اضطراب عبارتند از : شناخت درمانی، تن آرامی کار بردی، آموزش تنفسی، مواجهه زنده ( رضاعی، ۱۳۹۱: ۱۳۲).
فوبی خاص و فوبی اجتماعی :
اصطلاح فوبی[۲] به ترس شدید از یک شیء یا موقعیت یا وضعیت اطلاق میشود. فوبی خاص ترس شدید و پایدار از یک شی یا موقعیت است. در حالی که فوبی اجتماعی ترس شدید و مستمر از موقعیتهایی است که در آن حالت ممکن است شرمندگی روی دهد (Kaplan & Sadock’s, 2007: 189).
همه‌گیری‌شناسی
مطالعات همه‌گیری‌شناسی اخیر به این نتیجه رسیدهاند که فوبیها شایعترین اختلالات روانی هستند. تخمیناً ۵ تا ۱۰ درصد جمعیت مبتلا به این اختلالات ناراحتی برانگیز و گاهی ناتوان کننده هستند. تخمینهایی که کمتر محتاطانه بودهاند، در حد ۲۵ درصد جمعیت ارائه شدهاند. (پورافکاری، ۱۳۹۱: ۱۹۳)
فوبی خاص شایعتر از فوبی اجتماعی است. فوبی خاص شایعترین اختلال روانی بین زنها و دومین اختلال شایع روانی، پس از اختلالات وابسته به مواد، بین مردها است. (DSM-IV-TR، ۲۰۰۰: ۶۶۴)
درمان
رضاعی (۱۳۹۱) هیپنوتیزم، درمان حمایتی، و رواندرمانی خانواده ممکن است در درمان اختلالات فوبیک مفید واقع گردند.
اختلال وسواسی- جبری
اختلال وسواسی جبری (OCD) با گروه متنوعی از علائم که شامل افکار مزاحم، تشریفات، اشتغالهای ذهنی، و اعمال وسواسی است تظاهر میکند (DSM-IV-TR، ۲۰۰۰: ۶۷۰).
همه‌گیری‌شناسی
پورافکاری (۱۳۹۱) عنوان میکند که، شیوع اختلال وسواسی- جبری در طول عمر در جمعیت کلی ۲ تا ۳ درصد تخمین زده میشود.
درمانها
رضاعی (۱۳۹۱) رواندرمانی خانواده را غالباً در حمایت خانواده کمک به کاهش ناهماهنگی زناشوئی که از اختلال (وسواسی- جبری) ناشی شده است، و ساختن اتحاد درمانی با اعضاء سالم خانواده به نفع- بیمار، مفید میداند.
- گروهدرمانی به عنوان سیستم حمایتی برای بعضی از بیماران کمک کننده است.
- برای بیماران بسیار مقاوم، الکتروشوک درمانی و جراحی روانی را میتوان در نظر گرفت. ECT به قدر جراحی روانی مؤثر نیست، اما حتماً باید قبل از آن آزمایش شود. رایجترین عمل جراحی برای اختلال وسواسی- جبری سینگولاتومی است که در ۲۵ تا ۳۰ درصد بیماران مقاوم به سایر درمانها مؤثر است.
- سایر روش‌های جراحی (نظیر تراکتوتومی زیر هسته دمدار، که به کپسولوتومی هم معروف است) نیز برای این منظور مورد استفاده قرار گرفته است. روش‌های غیر تهاجمی جراحی نظیر کاشتن الکترودها در نقاط مختلف هستههای قاعدهای (تحریک عمقی مغز) برای درمان OCD و اختلال توره تحت بررسی هستند. همه این روش‌ها به طور فزاینده با استفاده از روش‌های استرپاناکتیک هدایت شده با MRI انجام میگیرند.
شایعترین عارضه جراحی روانی پیدایش تشنج است که تقریباٌ همیشه با فنی توئین[۳] کنترل میشود. بعضی از بیماران که به جراحی روانی به تنهایی پاسخ نمیدهند و قبل از عمل نیز به رفتار درمانی و دارودرمانی پاسخ ندادهاند، پس از جراحی روانی به درمان دارویی یا رفتار درمانی پاسخ میدهند (رضاعی، ۱۳۹۱: ۱۹۱).
[۱] - panic disorder
[۲] - phobia
[۳] - Dilatin
