اختلال استرس پس از سانحه و اختلال استرس حاد

DSM-IV-TR (2000)، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) اختلالی مشخص با پیدایش علائم پس از مواجهه با یک رویداد تهدیدکننده زندگی است. شخص نسبت به این تجربه با ترس و درماندگی پاسخ می‏دهد. رخداد را مکرراً در ذهن خود زنده می‏کند و سعی می‏کند از یادآوری آن اجتناب نماید. کاگان[۱] متذکر شده است کودکانی که از نظر رفتاری مهار شده هستند ممکن است مخصوصاً نسبت به اضطراب یا PTSD پس از رخدادهای تهدیدکننده آسیب‏پذیر باشند.

برای تشخیص‏گذاری، علائم باید بیش از یک ماه دوام یابند و در زمینه‏های مهم زندگی، نظیر خانواده و شغل تداخل نمایند.

همه‏گیری‏شناسی

میزان بروز PTSD در طول عمر بین ۹ تا ۱۵ درصد و شیوع اختلال استرس پس از سانحه در طول عمر تا ۸ درصد جمعیت کلی تخمین زده می‏شود، هر چند ۵ تا ۱۵ درصد دیگر از مردم ممکن است شکل‏های ساب کلینیکال اختلال را تجربه کنند بین گروه‏های در معرض خطر که افراد آن رخدادهای تروماتیک تجربه کرده بودند، میزان شیوع اختلال در طول عمر ۵ تا ۷۵ درصد بوده است (پورافکاری، ۱۳۹۱: ۲۱۶).

درمان

وقتی پزشک با بیماری روبرو می‏شود که متحمل ضربه‏ای قابل توجه شده است، روش‌های عمده (درمانی) عبارتند از: حمایت، تشویق به صحبت در مورد رویداد و آموزش در زمینه انواعی از مکانیسم‏های مقابله‏ای (مثلاً، آرام‏سازی)، استفاده از مسکن‏ها و منوم هم می‏تواند کمک کننده باشد. وقتی پزشک با بیماری مواجه می‏شود که حادثه را در گذشته تجربه کرده و اینک دچار اختلال استرس پس از سانحه است، باید تأکید بر آموزش در زمینه اختلال و درمان آن باشد، هم درمان دارویی و هم روان‏درمانی، حمایت بیشتر برای بیمار و خانواده از طریق گروه‏های حمایت محلی و ملی ویژه بیماران مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه قابل وصول است.

علاوه بر روش‌های روان‏درمانی فردی، گروه‏درمانی و روان‏درمانی خانواده نیز، در موارد اختلال استرس پس از سانحه مؤثر گزارش شده‏اند. درمانهای موثر دیگر در این اختلال رواندرمانی و دارو درمانی می‌باشد (Kaplan & Sadock’s, 2007: 202).

۲-۲-۶- اختلال اضطراب منتشر

DSM-IV-TR (2000)، اضطراب را می‏توان یک پاسخ طبیعی و انطباقی نسبت به تهدید تصور کرد که اورگانیسم را برای ستیز یا گریز آماده می‏سازد.

کسانی که به نظر می‏رسد تقریباً در مورد هر چیزی نگران هستند احتمالاً تشخیص اختلال اضطراب منتشر[۲] دریافت می‏کنند. متن بازنگری شده چهارمین ویراست راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-IV) اختلال اضطراب[۳] منتشر را اضطراب و نگرانی شدید در مورد چندین رویداد یا فعالیت تعریف می‏کند که در اکثر روزها در ضمن حداقل ۶ ماه دوام داشته است. کنترل نگرانی مشکل است و علائم جسمی نظیر تنش عضلانی، تحریک‏پذیری، اشکال در خواب و بی‏قراری با آن همراه است. اضطراب متمرکز بر خصوصیات یک اختلال دیگر محور، نیست، ناشی از مصرف مواد یا بیماری طبی عمومی نمی‏باشد، و فقط در جریان یک اختلال خلقی یا روانی ظاهر نمی‏گردد. کنترل اضطراب مشکل است، از نظر ذهنی ناراحتی برانگیز است و در زمینه‏های مهم زندگی شخص اختلال ایجاد می‏کند (پورافکاری، ۱۳۹۱: ۲۲۷).

همه‏گیری‏شناسی

اختلال اضطراب منتشر یک اختلال شایع است؛ تخمین‏های معقول بیماری شیوع یک ساله اختلال بین ۳ تا ۸ درصد است. نسبت زن به مرد حدود ۲ بر ۱ است، اما این نسبت در زن‏ها و مردهایی که برای درمان این اختلال بستری می‏شوند ۱ بر ۱ است. میزان شیوع در طول عمر طبق مطالعه همه‏گیری شناختی منطقه تحت پوشش نزدیک به ۵ درصد است. در کلینیک‏های اختلالات اضطرابی حدود ۲۵ درصد بیماران مبتلا به اختلال اضطراب منتشر شناخته می‏شوند. شروع اختلال در اواخر نوجوانی یا اوان جوانی است و هر چند مواردی در سنین بالاتر هم دیده می‏شود. همچنین شواهدی حاکی است که شیوع اختلال اضطراب منتشر مخصوصاً در مراکز مراقبت اولیه بالاتر است (پورافکاری، ۱۳۹۱: ۲۲۹).

درمان

مؤثرترین درمان بیماران مبتلا به اختلال اضطراب منتشر روش مرکب از روان‏درمانی، درمان دارویی و رویکردهای حمایتی است. درمان ممکن است مقدار زیادی از اوقات پزشک درگیر درمان را بگیرد، خواه این پزشک روان‏پزشک باشد، خواه پزشک خانواده یا یک متخصص دیگر (رضاعی، ۱۳۹۱: ۲۰۹).

[۱] - Kagan

[۲] - generalized anxiety disorder

[۳] - generalized anxiety disorder