1-4 اهداف پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………41-5 فرضیات پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………41-6 تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها …………………………………………………………………………………………51-6-1 تعاریف نظری متغیرها ……………………………………………………………………………………………….51-6-1-1 بهزیستی روانشناختی …………………………………………………………………………………..51-6-1-2 نگرانی از تصویر بدنی ……………………………………………………………………………………51-6-1-3 جراحی پلاستیک ………………………………………………………………………………………….51-6-2 تعریف عملیاتی متغیرها ……………………………………………………………………………………………51-6-2-1 بهزیستی روانشناختی …………………………………………………………………………………..51-6-2-2 نگرانی از تصویر بدن …………………………………………………………………………………….51-6-2-3 جراحی پلاستیک ………………………………………………………………………………………….6  فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده 2-1 مبانی نظری …………………………………………………………………………………………………………………………..72-1-1 بهزیستی روانشناختی ……………………………………………………………………………………………….72-1-1-1 الگوی پزشکی (سلامت، بیماری روانی) ……………………………………………………….112-1-1-2 الگوی طبیعی ……………………………………………………………………………………………….122-1-1-3 الگوی کلی نگر ……………………………………………………………………………………………..132-1-2 دیدگاه رایان و دسی ………………………………………………………………………………………………….132-1-2-1 رویکرد لذت گرایی ……………………………………………………………………………………….132-1-2-2 رویکرد فضیلت گرایانه ………………………………………………………………………………….142-1-3 مدل ریف …………………………………………………………………………………………………………………..142-1-4 مدل کیز ……………………………………………………………………………………………………………………172-1-5 مدل سلامت روانی کامل …………………………………………………………………………………………..192-2 نگرانی از تصویر بدنی ……………………………………………………………………………………………………………202-2-1 عوامل موثر در شکل گیری تصویر بدنی از خود ………………………………………………………232-2-2 تأثیر جنسیت بر تصویر بدنی از خود ………………………………………………………………………..232-2-3 تأثیر تصویر بدنی مثبت از خود بر انسان ………………………………………………………………….242-2-4 تأثیر تصویر بدنی منفی بر انسان ………………………………………………………………………………242-3 جراحی زیبایی (جراحی پلاستیک) ………………………………………………………………………………………29

2-3-1 قدیمی­ترین جراحی پلاستیک ………………………………………………………………………………….

29

2-3-2 عصر طلایی جراحی پلاستیک در قرن­های اخیر ……………………………………………………..

302-3-3 انواع جراحی پلاستیک ……………………………………………………………………………………………..332-3-3-1 جراحی بینی ………………………………………………………………………………………………..332-3-3-2 تزریق بوتاكس ……………………………………………………………………………………………..332-3-3-3 پیوند مو ……………………………………………………………………………………………………….342-3-3-4 تزریق چربی …………………………………………………………………………………………………342-3-3-5 جراحی سینه ……………………………………………………………………………………………….352-3-3-6 جراحی شكم ………………………………………………………………………………………………..352-4 تحقیقات انجام شده ………………………………………………………………………………………………………………352-4-1 پیشینه خارجی ………………………………………………………………………………………………………….352-4-2 پیشینه داخلی …………………………………………………………………………………………………………..382-5 نتیجه گیری  …………………………………………………………………………………………………………………………43  فصل سوم: مواد و روش­ها 3-1 روش پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………..443-2 جامعه پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………443-3 محیط پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………443-4 نمونه پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………..443-5 حجم نمونه و روش محاسبه آن ……………………………………………………………………………………………443-6 معیارهای ورود و خروج …………………………………………………………………………………………………………443-7 ابزار گردآوری اطلاعات ………………………………………………………………………………………………………….453-7-1 مقیاس بهزیستی روانشناختی ریف (PWBS) ……………………………………………………….453-7-1-1 مؤلفه های پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف ………………………………………453-7-1-2 طریقه نمره گذاری پرسشنامه بهزیستی روانشناختی …………………………………453-7-1-3 روایی و پایایی پرسشنامه بهزیستی روانشناختی …………………………………………463-7-2 پرسشنامه­ی چند بعدی روابط بدن – خود ……………………………………………………………..463-7-2-1 روش نمره گذاری پرسشنامه روابط چند بعدی بدن – خود ……………………….463-7-2-2 روایی و پایایی پرسشنامه روابط چند بعدی بدن – خود …………………………….473-8 روش گردآوری اطلاعات …………………………………………………………………………………………………….473-9 روش تجزیه و تحلیل داده­ها ………………………………………………………………………………………………473-10 محدودیت­های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………….473-11 ملاحظات اخلاقی ……………………………………………………………………………………………………………….48  فصل چهارم: نتایج 4-1 یافته­های توصیفی …………………………………………………………………………………………………………………504-2 یافته­های استنباطی ………………………………………………………………………………………………………………52  فصل پنجم:  بحث و نتیجه گیری 5-1 بحث ………………………………………………………………………………………………………………………………………555-2 نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………….565-3 پیشنهادهای پژوهش …………………………………………………………………………………………………………….57فهرست منابعپیوست ها پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف …………………………………………73پرسشنامه نگرانی تصویر بدنی77چکیده انگلیسی ………….80

چکیده

هدف: تحقیق نیز با هدف مقایسه­ی دو مؤلفه­ی بهزیستی روانشناختی و نگرانی تصویر بدنی قبل و بعد از جراحی پلاستیک و اینکه جراحی پلاستیک موجب افزایش بهزیستی روانشناختی می شود مورد بررسی قرار می­گیرد. همچنین قصد دارد تا میزان استفاده از جراحی پلاستیک در افزایش بهزیستی روانشناختی و میزان استفاده از جراحی پلاستیک در کاهش نگرانی تصویر بدنی و میزان استفاده از جراحی پلاستیک در بهبود مؤلفه­های بهزیستی روانشناختی و نگرانی تصویر بدنی را مورد بررسی قرار دهد.

روش اجرا: با توجه به موضوع پژوهش، روش تحقیق از نوع علیّ _ مقایسه­ای می باشد. جامعه آماری را کلیه زنان متقاضی جراحی پلاستیک را تشکیل می دهد که 40 زن مراجعه کننده به جراح پلاستیک به عنوان نمونه آماری از طریق نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. در این پژوهش از مقیاس بهزیستی روانشناختی ریف که در سال 1989 توسط کارول ریف و پرسشنامه چند بعدی روابط بدن – خود که به وسیله کش و همکاران در سال (1986 و 1987) برای ارزیابی تصویر ذهنی از جسم ساخته شده و فرم نهایی آن در سال 1997 آماده شده است بر روی آنها اجرا گردید.

نتایج: نتایج حاصل از این پژوهش نشان می­دهد که عمل جراحی پلاستیک موجب بهبود مؤلفه های بهزیستی روانشناختی و نگرانی تصویر بدنی شده است. همچنین جراحی پلاستیک موجب افزایش بهزیستی روانشناختی می­شود. همچنین جراحی پلاستیک موجب کاهش نگرانی تصویر بدنی می­شود.

واژه­های کلیدی: بهزیستی روانشناختی، نگرانی تصویر بدنی، جراحی پلاستیک.

 

فصل اول:  کلیات تحقیق

1-1 مقدمه

سازمان بهداشت جهانی سلامت را به عنوان حالتی از بهزیستی کامل جسمی، ذهنی و اجتماعی و نه صرفاً بیمار نبودن تعریف می­کند. سلامتی یک مفهوم چندبعدی است که علاوه بر بیمارنبودن، احساس شادکامی و بهزیستی را نیز در بر می­گیرد و باعث می­شود عملکرد در زندگی اجتماعی و رضایت از زندگی نیز افزایش یابد. بهزیستی روانشناختی1 شش مؤلفه دارد: پذیرش خود، هدف و جهت گیری در زندگی، رشد شخصی، تسلط بر محیط، خودمختاری و روابط مثبت با دیگران خلاصه اینکه عدم وجود حوادث و احساسات نامطلوب نیست که عامل خوشبختی است، بلکه نحوه­ی کنار آمدن با این مسائل ناگوار و چگونگی برخورد با آنهاست که تعیین کننده­ی بهزیستی فرد است. (ریف2،1998).

مفهوم فرد از بدن خویش بخش مهمی از خودپنداره او می­باشد. بدن قابل مشاهده­ترین قسمت خود و خودآگاهی فرد است. (کَش، فلیپس، سانتوس و هرابوسکی3، 2004 )

 

تصویر بدنی4 تجسم درونی ظاهر بیرونی فرد است که این بازنمایی ابعاد جسمانی، ادراکی و نگرشی را در بر می­گیرد. (بروزسکسی و بایر5، 2005) ابعاد اصلی این نگرش شامل مؤلفه­های ارزیابی، سرمایه گذاری فرد در برخورد با طرحواره­های ظاهر و عواطف است که اهمیت ظاهر درونی سازی شده را نمایان می­کند. (کَش، فلیپس، سانتوس و هرابوسکی، 2004)

امروزه جراحی زیبایی6 بهبود ظاهر فردی است که دارای نابهنجاری است و به عنوان یکی از شایع ترین اعمال جراحی در سطح جهان مطرح است که میزان بهره­گیری از آن رو به فزونی است. (هانگ7، 2004) زمانی که انسان­ها در می­یابند خصوصیات فیزیکی آنها مطابق با آن هنجارهای زیبایی نیست ممکن است دچار رنجش شده و جراحی را به عنوان راه حل نهایی در نظر بگیرند. (هیلهورست8، 2002)

جراحی پلاستیک2 عملی است که روی یکی از اعضا یا چند عضو به منظور تغییر در آن قسمت و با هدف زیباتر کردن به کار می­رود ولی چه بسا که عوارض وحشتناک و جبران ناپذیری به بار می­آورد. عمل جراحی پلاستیک بیشتر روی نقاط شکم، برای کوچک کردن سینه و سفت کردن و جلوگیری از افتادگی قسمت­های مختلف بدن و جراحی بینی انجام می­شود که عوارض خطرناکی دارد. امروزه به دلیل علل متعدد و تأکید بر بعضی استانداردهای زیبایی (خواه درست، خواه نادرست) وضع ظاهر از اهمیت فوق العاده­ای برخوردار شده است، بسیاری از افراد هر رنج و سختی را به خاطر آن به جان می­خرند و اغلب با افراد غیر متخصصی روبه رو می­شوند که تنها هدفشان سودجویی است و خسارت­های جبران ناپذیری را متحمل    می­شوند. تصویر بدنی به صورت تجسم­های درونی از جنبه­های ظاهری بدن تعریف می­شود و مفهوم تصویر بدنی ثابت نیست و جوهره­ای پویا دارد. تصویر آرمانی فرد در اثر متغیرهایی مانند بازنمایی رسانه­ها، رسوم فرهنگی و نگرش­های دوستان تغییر می­کند. این تغییر دیدگاه­ها به طور معمول با تغییر احساس­ها و افکار همراه است و حتی در موقعیت­های مشخص به تغییر رفتار می­انجامد. بنابراین این تحقیق نیز با هدف مقایسه­ی دو مؤلفه­ی بهزیستی روانشناختی و نگرانی تصویر بدنی قبل و بعد از جراحی پلاستیک و اینکه جراحی پلاستیک موجب افزایش بهزیستی روانشناختی می­شود مورد بررسی قرار می­گیرد.

1-2 بیان مسأله

بهزیستی روانشناختی در دو دهه اخیر در ادبیات پژوهشی به وفور مورد بررسی قرار گرفته است و دامنه مطالعات آن از حوزه­ی زندگی فردی به تعاملات اجتماعی کشیده شده است. (کول1،2002) در راستای تعریف این سازه­ی مفهومی، گلداسمیت، ویوم و دریتی2 (1997) عقیده دارند که بهزیستی روانی شامل دریافت­های فرد از میزان هماهنگی بین هدف­های معین و ترسیم شده با پیامدهای عملکردی است که در فرایند ارزیابی­های مستمر به دست می­آید و به رضایت درونی و نسبتاً پایدار در توالی زندگی منتهی می­شود. بهزیستی، اشاره به حسی از سلامتی دارد که آگاهی کامل از تمامیت و یکپارچگی در تمام جنبه­های فرد را در بر می­گیرد.

بهزیستی روانی شامل ارزش­های شناختی افراد از زندگی می­شود. آنها، شرایط خود را كه به انتظارات، ارزش­ها و تجارب قبلی شان وابسته است ارزش­گذاری می­كنند.

مطلب دیگر :

چرا نمایشگاه CES 2015 بیش از همیشه برای سونی اهمیت دارد؟

 بهزیستی روانی، جزو روان شناختی کیفیت زندگی است که به عنوان درک افراد از زندگی در حیطه­ی رفتارهای هیجانی، عملکردهای روانی و ابعاد سلامت روانی تعریف شده و شامل دو بخش است. اولین بخش آن قضاوت شناختی درباره­ی این که چه طور افراد در زندگی­شان در حال پیشرفت هستند و دومین بخش آن، سطح تجربه­های خوشایند است. برخی از محققان، بهزیستی روان شناختی را از نظر مؤلفه­ها یا فرایندهای ویژه نظیر فرایندهای عاطفی مفهوم سازی می­کنند. (روتمن، کریستین و ویزینگ1، 2003)

گرایش به زیبایی کاملاً طبیعی و مشترک بین تمامی انسان­ها است. اما امروزه به زیبایی به عنوان یک پدیده اجتماعی به مرحله ظاهرپرستی و خودنمایی رسیده است. این موضوع در جامعه روز به روز در حال گسترش است. در یکی از نمودهای این گرایش، آمار زیاد جراحی­های زیبایی است که در کشور صورت می­گیرد. (میرساردو، کلدی و عطایی، 1389)

جراحی­های زیبایی که یکی از آخرین دست آوردهای انسانی برای خلق زیبایی است، رشد  فزاینده­ای داشته است. تنها در ایالات متحده آمریکا میزان جراحی ها طی یک دهه (1994-1984) دو برابر شده است و در سال 1993 از هر 35 جراحی صورت گرفته در این کشور، یک جراحی زیبایی بوده است (گیلمن2، 1999)

نگرش زنان در جامعه ما به زیبایی ظاهری بیشتر اهمیت می­دهند و همین امر می تواند باعث پیامدهای سوء برای سلامت روانی و جسمانی آنها شود. در گذشته کسانی که بینیشان را جراحی می­کردند، علاوه بر اینکه تعدادشان محدود بود، بینیشان عیب شاخصی نیز داشت اما امروزه مجموعه­ای از عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی باعث شده افراد زیادی فارغ از جنسیت و زشتی یا زیبایی، تنها به این امید که تغییر کنند دست به چنین کاری می­زنند. بسیاری از مراجعه کنندگان عمل زیبایی، راه خود را در زندگی گم کرده­اند و از زندگی ناراضی هستند بنابراین نخستین تغییری که به ذهنشان می­رسد این است که چهره شان را تغییر بدهند تا شاید در کار و زندگیشان تغییری ایجاد شود. بسیاری از آنان اگر توان مالیشان هم اجازه ندهد باز هم به طریقی که شده این کار را انجام می­دهند. (مشیرزاده، 1390)

از طرف دیگر، بسیاری از متخصصان و پزشکان اعلام کرده­اند که هرگونه جراحی زیبایی دارای تبعاتی است که در بسیاری از موارد جبران ناپذیر نیز هست ضمن این که در کشورهای توسعه یافته که صاحبان این علم هستند، تعداد کمتری از افراد رغبت برای انجام چنین عمل­هایی دارند یا حداقل با وسواس بیشتری این کار را انجام می­دهند (جونز و هییس1،2009 ).

یکی از عوامل انجام جراحی­های زیبایی نگرانی از تصویر بدنی می­باشد. جهان معاصر توأم با  پیشرفت­ها و رشد عقلانی که در بطن خود ایجاد کرده توجه خود را بر مسائل شخصیتی انسان متمرکزتر کرده است. مسائلی که شاید 100 سال پیش از این، موضوعاتی پیش پا افتاده و غیر مهم تلقی می­شده است. از جمله مسائل مورد بحث شخصیتی انسان که قبلاً کمتر به آن پرداخته شده است تصویر بدنی است. تصویر بدنی بیانگر نگرش فرد از خود همراه با احساسات و افکاری است که می­تواند تغییر دهنده رفتار او در شرایط گوناگون و در جهان مثبت یا منفی باشد.

لذا در بررسی حاضر به دنبال پاسخ علمی به این پرسش بودیم که آیا عمل جراحی پلاستیک موجب بهبود مؤلفه­های بهزیستی روانشناختی و نگرانی تصویر بدنی شده است؟ آیا جراحی پلاستیک موجب افزایش بهزیستی روانشناختی می­شود؟ و آیا جراحی پلاستیک موجب کاهش نگرانی تصویر بدنی می­شود؟

1-3 ضرورت انجام تحقیق

امروزه جراحی های زیبایی به عنوان یكی از شایع ترین اعمال جراحی در سطح جهان مطرح است كه میزان بهره­گیری از آن رو به فزونی است. (هانگ2، 2004) هدف اصلی جراحی زیبایی بهبود ظاهر فردی است كه دارای ظاهری نابهنجار باشد. زمانی كه انسان­ها در می­یابند خصوصیات فیزیكی آنها مطابق با آن هنجارها نیست، ممكن است دچار رنجش شده و جراحی را به عنوان راه حل نهایی در نظر بگیرند. (هیلهورست، 2002) جراحی زیبایی اكنون تبدیل به یك عامل فریبنده و وسیله­ای برای تجمل گرایی افراد مختلف شده است و این امر سبب پایه­ریزی انتظارات غیر واقعی در افراد و مخدوش شدن حقایق در مورد ماهیت واقعی آن گردیده است.

ارزشیابی­های روانپزشکی بر روی کسانی که خواهان زیبایی بودند نخستین بار در دهه­های 1940 و 1950 گزارش شدند. این گزارش­ها بیش­تر بازتاب دهنده گرایش­های روانکاوی در روانپزشکی آمریکا بودند. پژوهش­هایی که به بررسی وضعیت روانشناختی بیش از جراحی زیبایی پرداخته­اند یا به مصاحبه بالینی بسنده کرده و یا از مقیاس­های روانشناختی برای ارزیابی آسیب شناسی روانی بهره برده­اند، آسیب شناسی روانی چشمگیری را در بیماران جراحی زیبایی گزارش نموده­اند.

گرین و پریچارد1 (2003) در مطالعه خود بیان کردند که نارضایتی و نگرانی نسبت به بدن و اشتغال ذهنی به تغییر دادن آن در بین جوانان داوطلبی جراحی زیبایی بیشتر مشاهده می­شود. (گرین و پریچارد، 2003)

نتایج تحقیق حاضر می­تواند در مراکز روان درمانی، متخصصین روان شناسی، دانشکده­ها و دانشگاه های روان شناسی و مراکز پژوهشی مورد استفاده و بهره­وری قرار گیرد. کاهش درگیری متخصصان جراحی پلاستیک با مراجع قانونی با ارجاع افراد دچار مشکلات روانشناختی به منظور درمان به روانشناس و آگاهی افراد از مشکل روانشناختی احتمالی خود و مراجعه به روانشناس و جلوگیری از درگیر شدن با افراد سودجو غیرمتخصص و خسارات جبران ناپذیر است. کاهش هزینه­هایی که صرف جراحی­های مکرر می­شود.

1-4 اهداف پژوهش

هدف اصلی پژوهش مقایسه­ی دو مؤلفه­ی بهزیستی روانشناختی و نگرانی تصویر بدنی قبل و بعد از عمل جراحی پلاستیک است.

1-5 فرضیات پژوهش

جراحی پلاستیک موجب افزایش بهزیستی روانشناختی می­شود.

. 19

. 20

. 22

… 23

… 24

. 25

.. 26

. 27

. 28

.. 29

تعریف مقابله. 31

تدابیر و منابع مقابله ای.. 32

سبك مقابله مسأله مدار. 33

سبك های مقابله ای هیجان مدار. 34

مقابله های ناكار آمد و غیر مفید. 35

انواع مقابله و كاركردهای آن. 35

منابع یا عوامل بیرونی.. 36

مقابله ی رویكردی- شناختی.. 37

مقابله رویكردی- رفتاری.. 37

مقابله اجتنابی – شناختی.. 37

مقابله اجتنابی- رفتاری.. 38

کیفیت زندگی.. 38

تعریف کیفیت زندگی.. 39

کیفیت زندگی.. 40

اصول اساسی کیفیت زندگی.. 41

عوامل موثر بر کیفیت زندگی.. 43

ابعاد کیفیت زندگی.. 44

.. 45

پیشینه داخلی.. 45

پیشینه خارجی.. 49

فصل سوم:روش پژوهش

روش تحقیق.. 53

متغیرها 53

جامعه آماری.. 53

حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 53

ابزارهای پژوهش…. 54

…. 54

پرسشنامه سبك مقابله ای موس و بلینگز. 55

روش نمره گذاری پرسشنامه پاسخ های مقابله ای.. 55

پرسشنامه کیفیت زندگی.. 56

روش اجرای پژوهش…. 56

روش آماری تحلیل داده ها 56

فصل چهارم:یافته های پژوهش

…. 58

…. 60

فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری

بحث و نتیجه گیری.. 72

بین بهزیستی روانشناختی با سبک مقابلهای رابطه وجود دارد. 73

بین بهزیستی روانشناختی با کیفیت زندگی رابطه وجود دارد. 74

محدودیتهای پژوهش…. 75

پیشنهادات… 75

پیشنهادات کاربردی.. 75

پیشنهادات پژوهشی.. 76

منابع.. 77

الف) فارسی.. 77

ب)منابع لاتین.. 79

پیوست… 81

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین پیش بینی بهزیستی روان­شناختی افراد بر اساس  کیفیت زندگی و مهارتهای مقابله­ای در دانشجویان انجام شد. این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود.جامعه ی پژوهش را تمامی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه در سال تحصیلی 94-93 می باشد. نمونه ای به حجم 250 نفر(125پسر و 125 دختر) نفر با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای مرحله ای انتخاب شدند. آزمودنی ها به سه پرسشنامه بهزیستی روانشناختی (ریف)،سبک های مقابله ای(بلینگز) و کیفیت زندگی پاسخ دادند.دادهای پژوهش با شاخص های آمار توصیفی و نیز آمار استنباطی شامل تحلیل رگرسیون با استفاده از نرم افزار SPSS-2l مورد تحلیل قرار گرفت.یافته های پژوهش نشان داد که سبک های مقابله ای کیفیت زندگی با هم توانایی پیش بینی بهزیستی روانشناختی را دارند. همچنین یافته ها نشان داد که بین بهزیستی با سبک های مقابله ای رابطه وجود دارد اما بین بهزیستی و کیفیت زندگی در دانشجویان رابطه معناداری دیده نشد. با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت سبک های مقابله ای و کیفیت زندگی از متغییرهای پیش بین و مرتبط با بهزیستی روانشناختی می باشند که این نکته میتوان مورد توجه برنامه ریزی های سلامت روان قرار گیرند.

واژگان کلیدی:سبک های مقابله ای ،کیفیت زندگی، بهزیستی روانشناختی.

مقدمه

در عصر حاضر علیرغم تمامی پیشرفت‌های علمی بواسطه‌ی این که جامعه‌ی امروزی بشر دستخوش تحولات سریع و همه جانبه بویژه از لحاظ فرهنگی و سبک زندگیست،

 بسیاری از افراد در مواجه با مشکلات و حتی در کنار آمدن با مسائل روتین زندگی خود، فاقد توانایی‌های لازم بوده و در برابر فشارهای روانی آسیب‌پذیر نموده، لذا نه تنها در معرض ابتلا به انواع اختلالات جسمی و روانی قرار دارند به علاوه مؤلفه‌هایی همچون بهزیستی، رضایت از زندگی، امید،شادمانی،خوش‌بینی و سایر ویژگی های مثبت از این دست را که به عنوان سازه‌های مهم و شاخص های سلامت روان در روانشناسی مثبت‌گرا مطرح‌اند را کمتر تجربه می‌کنند. اغلب تحقیقات نیز به جای آنکه سلامت روان را بوسیله‌ی اثرات مثبت آن بررسی کنند، از طریق آسیب شناسی روانی، آن را ارزیابی می‌کنند (اینگرسول و همکاران، 2001).این در حالیست که در روانشناسی علاوه بر اهمیتی که برای پیشگیری قائل می‌شویم به دنبال دستیابی به ویژگی‌ها و کیفیاتی هستیم که سالم، سازگار و در یک کلام مطلوب به شمار می‌آیند- مواردی که نمی‌توان صرفاً از طریق توجه محض به پیشگیری به آنها دست یافت- کما این که این طرز تلقی با تعریف کامل بهداشت روانی نیز مطابقت بیشتری دارد (اندرو اِ ساپینگتون، 1986، ترجمه حمیدرضا برواتی، 1392).  مفهوم بهزیستی روانشناختی به عنوان رویکردی که روانشناسی مثبت‌نگر به سلامت روان در سال‌های اخیر مطرح کرده بر ویژگی های مثبت و رشد توانایی های فردی تأکید داشته و در واقع بر سلامت ذهنی مثبت دلالت دارد(ریف و سینگر،1998). ریف(1989) اظهار داشت که سلامت روانشناختی شامل آن چیزی است که فرد به لحاظ روانشناختی نیازمند فاکتورهای مختلف آن است تا با احراز آن بتواند سالم باشد.این خصایص با شخصیت سالم اریکسون موازی میباشد(ولیورا و بوسما،2004(.بهزیستی روانشناختی در نتیجه ی ترکیب تنظیم هیجانی،ویژگی های شخصیتی،هویت و تجارب زندگی به وجود می آید و شناسایی مؤلفه‌های مؤثر در پیش‌بینی بهزیستی روانشناختی می‌تواند به فهم جنبه‌های مثبت و رفتارهای سازگارانه ی افراد مختلف جامعه کمک کند.(دستجردی و همکاران،1390). در این بین دانشجویان به عنوان قشر جوان جامعه جزء مهمترین سرمایه‌های انسانی هر کشور هستند که بخشی از بهترین سال‌های عمر خود یعنی سنین جوانی را صرف دوران تحصیل می‌کنند.بسیاری بسیاری از افراد وقتی که به مسیر زندگی خود فکر می­کنندسال‌های تحصیل در دانشگاه را به صورت سال‌هایی سازنده و با نفوذتر از هر دوره‌ی دیگر بزرگسالی می‌دانند، این تعجب‌آور نیست چرا که سال‌های تحصیل در دانشگاه دوره توجه کردن کامل به کاوش ارزش‌ها، نقش‌ها و رفتارهای دیگر است (لورابرک، 2007، ترجمه یحیی سید محمدی، 1387).با توجه به اینکه دانشگاه و تجربه‌های استرس‌زای مرتبط با آن ممکن است در افزایش مشکلات روانی و رفتاری دانشجویان نقش داشته باشد و نهایتاً مانع از بهزیستی روانشناختی آنها و رشد و پیشرفتشان شود لذا پژوهش‌های بیشتری در خصوص شناخت عامل‌های مثبت و منفی مرتبط با سلامت روانشناختی دانشجویان مورد نیاز است تا بتوان مداخله‌های مؤثری برای افزایش بهزیستی آنها فراهم نمود. شناخت خصوصیاتی که ممکن است باعث تجربه‌های استرس زا در دانشجویان شود می‌تواند گام مهم در جهت توسعه‌ی این مداخله‌ها می‌باشد (بوریس، برچیتنگ، سالسمن و چارلسون، 2009). از جمله مؤلفه‌های مهم در پیش بینی بهزیستی روانشناختی می‌توان شخصیت را نام برد چرا که ویژگی‌های شخصیتی افراد می‌تواند الگوهایی برای پیش‌بینی رفتار و حالت‌های روانی آنها فراهم آورد و تفاوت‌های فردی افراد عامل مهمی است که نشان می‌دهد چرا برخی از افراد بهتر از دیگران با شرایط و متغیرهای محیطی­کنار می‌آیند و

مطلب دیگر :

پایان نامه بازاریابی سبز

 از سطوح مختلف انگیزش، رضایت و سلامت روان برخوردارند (رولینسون و همکاران، 1988، به نقل از تقوا و عبدالهی، 1392). عوامل متعددی بر بهزیستی روانشناختی دانشجویان می تواند تأثیرگذار باشد از جمله کیفیت زندگی و سبک های مقابله ای در سبک های مقابله ای كه به طور كلی می توان آن ها را در سه گروه تقسیم بندی كرد : الف – عوامل شخصی ب -عوامل مربوط به دانشگاه ج – عوامل اجتماعی.نکته حائز اهمیت در رابطه با سلامت روانی این است که در چند سال اخیر سازه ها و مفاهیم متعددی با آن مورد مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است که در این میان می توان به سبک های مقابله ای و سبک هویت اشاره کرد.تاکید مطرح در سلامت روانی بر توانایی های مقابله ای ،به ویژه توانایی مقابله با فشار روانی بر توانایی های مقابله ای، به ویژه توانایی مقابله با فشار روانی به این دلیل است كه انسانها همواره در معرض فشار روانی هستند. اگر منبع فشار روانی كنترل و مهار نشود ، فرد در معرض بسیاری از بیماری های جسمانی و روان ی قرار می گیرد(ورلی و لیتینگ، 2002) براساس نظر ( لازاروس ،2000 به نقل از فتی و همكاران،1385) دو نوع مقابلة اصلی در برابر فشار روانی وجود دارد. در مقابلة مسأله مدار فرد بر عامل فشار آور متمركز می شود و سعی می كند اقدامات سازنده ای در راستای تغییر شرایط فشارآور یا حذف آن انجام دهد (فتی و همكاران، 1385).در مقابل در مقابلة هیجان مدار  فرد سعی می كند، پیامدهای هیجانی واقعة فشارآور را مهار كند. كاركرد اولیة مقابلة هیجان مدار تنظیم و مهار هیجانی عامل فشارآور است تا تعادل هیجانی فرد حفظ شود.(دافعی،1376).در رابطه با کیفیت زندگی نیز می توان گفت که جوانی یكی از مهم ترین دوره های زندگی افراد به خصوص دانشجویان می باشد كه سلامت روان آن ها تأثیر مثبتی بر سلامت اجتماعی و كیفیت زندگی آنان دارد. در این دوره افراد با تغییرات زیادی ازجمله تغییر در عواطف، احساسات، رفتار، وضعیت جسمی و اقتصادی- اجتماعی مواجه اند. همچنین به دلیل تغییرات در شرایط، سبك و محیط زندگی، دانشجویان در مقایسه با بزرگسالان با مشكلات روانی و اجتماعی بیشتری در زندگی دانشجویی خود روبه رو هستند.بنابراین پرداختن به این امر مهم تلقی می شود و پژوهشگر در این زمینه اقدام به بررسی پیش بینی بهزیستی روان­شناختی افراد بر اساس  کیفیت زندگی و مهارتهای مقابله­ای در دانشجویان »دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه کرده است.

بیان مسأله

تقریبا 60سال قبل سازمان بهداشت جهانی، سلامت را به عنوان حالتی از بهزیستی کامل جسمی، ذهنی و اجتماعی و نه صرفا بیمار نبودن تعریف کرد.سلامت یک مفهوم چند بعدی است که علاوه بر بیمار و ناتوان نبودن احساس بهزیستی را نیز در برمی­گیرد احساس بهزیستی یا رضامندی از زندگی به ویژگی مهم روانی که فرد واجد سلامت می بایستی از آن برخوردار باشد اشاره دارد. احساس بهزیستی اصطلاحاً اینگونه تعریف می گردد: احساس مثبت و رضامندی عمومی از زندگی که شامل خود و دیگران در حوزه های مختلف شغل، خانواده و… است. بهزیستی روان شناختی به معنی قابلیت یافتن تمام استعدادهای فرد است. در دهه گذشته ریف و همکارانش الگوی بهزیستی روانشناختی یا بهداشت روانی مثبت را رائه کردند. بر اساس الگوی ریف بهزیستی رواشناختی از 6عامل تشکیل می­شوند: پذیرش خود(داشتن نگرش مثبت به خود)، رابطه مثبت با دیگران(برقراری روابط گر و صمیمی با دیگران و توانایی همدلی)، خودمختاری(احساس استقلال و توانایی ایستادگی در مقابل فشارهای اجتماعی)، زندگی هدفمند(داشتن هدف در زندگی و معنا دادن به آن)، رشد شخصی(احساس رشد مستمر) و تسلط بر محیط(توانایی فرد در مدیریت محیط) (ریف و کینز، 1995). الگوی ریف به طور گسترده مورد توجه قرار گرفته است(چانگ و چن،2005).

ریف این الگو را بر اساس مرور متون بهداشت روانی ارائه کرد و اظهار داشت مولفه­های الگو، معیارهای بهداشت روانی مثبت است و این ابعاد کمک می­کند تا سطح بهزیستی و کارکرد مثبت شخص را اندازه­گیری کرد.بر اساس مطالعات در روان­شناسی مثبت نگر، رضایت از زندگی، رفاه و کیفیت بالای زندگی معمولا در افزایش بهداشت روانی و بهزیستی روان­شناختی موثر در نظر گرفته شده است(ویلنر،2011).

ارزیابی مثبت فرد به نوبه خود می­تواند بر سازش روان­شناختی وی تأثیر بگذارد، یعنی باعث افزایش بهزیستی روان­شناختی او شود.نتایج پژوهش ها نشان می­دهد که بسیاری از حیطه های کیفیت زندگی با سلامت روان­شناختی همبستگی معنادار دارد.کیفیت زندگی تحت تأثیر سلامت فیزیکی فرد، وضعیت روان­شناختی، ارتباطات اجتماعی و ارتباط آنها با عوامل برجسته محیط آنان قرار می­گیرد.پژوهش ها نشان دادند کیفیت زندگی در هماهنگی روابط بین فردی، زندگی راحت، سلامت روانی و فردی، غلبه بر محدودیت­ها و دستیابی به کنترل و کاهش درد و رنج و به طور کلی بهزیستی روان­شناختی تأثیر دارد. همچنین بر اساس مطالعات ویلنر(2011) در رونشناسی مثبت­نگر، رضایت از زندگی، رفاه و کیفیت بالای زندگی معمولی در افزایش بهداشت روانی و بهزیستی روان­شناختی موثر در نظر گرفته شده است(ویلنر، 2011).

کیفیت زندگی از نظر کالمن، گستردگی و انبساط آرزو است که از تجارب زندگی ناشی می­شود و از نظر فرانس و پاورس، کیفیت زندگی، ادراک فرد از رفاه است که به نظر می­رسد از رضایت یا عدم رضایت در حیطه های اصلی زندگی ناشی می­شود. به عقیده تستا کیفیت زندگی، ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی را دربرمی­گیرد که محدود به تجارب، اعتقادات و انتظارات و ادراک فرد است. کیفیت زندگی درکی است که افراد از موقعیت­شان در زندگی،در زمینه فرهنگی و سیستم­های ارزشی دارند و با اهداف، آرزوها و استانداردهای آنها در ارتباط است (بارباتو، گویلمن و چو،2001). کیفیت زندگی مفهوم وسیعی است که همه ابعاد زندگی از جمله سلامت را دربرمی­گیرد و چیزی بیش از سلامت جسمانی است و شامل احساس سالم بودن، سطح رضایت­مندی و وجود حس کلی خودارزشمندی است، مفهومی انتزاعی و پیچیده شامل زمینه های گوناگونی که تمام آنها در رضایت شخصی سهم دارند؛ گاهی اوقات کیفیت زندگی معادل رضایت از زندگی تعریف می­شود و شامل طیف وسیعی از رضایت افراد از کلیه مسائل زندگی خود می باشد. کیفیت زندگی با بهداشت روانی افراد ارتباط دارد و به بیان حالات و تغییرات و توانایی­های افراد و میزان رضایت افراد از عملکردهای زندگی می­پردازد (اندیکوت ، نی و هریسون، 1993). پژوهش ها وجود رابطه بین کیفیت زندگی و ابعاد سلامت، اعم از جسمی، محیطی و روان­شناختی را ثابت کرده­اند(مکوندی و زمانی،1389).

2-3- تعریف مفاهیم و نظریه های مربوط  به مذهب ……………………………………………………. 25

2-3-1- تعریف دین……………………………………………………………………………………… 26

2-3-2- دیدگاه های نظری درباره دین ………………………………………………………………. 28

2-3-3- روانشناسی مذهبی از دیدگاه انسانگراها ………………………………………………….. 30

2-3-4- دیم به عنوان رفتار عامل ……………………………………………………………………… 40

2-3-5- فطری بودن دین ……………………………………………………………………………….. 45

2-3-6- منشأ دین ………………………………………………………………………………………… 48

2-3-7- دیدگاه قرآن …………………………………………………………………………………….. 49

2-3-8- معتقدان به آثار منفی دین بر سلامت ………………………………………………………. 55

2-3-9- سرآغاز روانشناسی دین ……………………………………………………………………… 57

2-3-10- روان شناسی دین ……………………………………………………………………………. 60

2-3-11- نگرش مذهبی ………………………………………………………………………………… 63

2-3-12- رفتار مذهبی ………………………………………………………………………………….. 64

2-4- تعریف مفاهیم و نظریه های مربوط به هوش اجتماعی ………………………………………….. 65

2-4-1- هوش …………………………………………………………………………………………… 65

2-4-2- هوش اجتماعی ………………………………………………………………………………. 65

2-4-3- سازگاری اجتماعی ………………………………………………………………………….. 70

2-4-4- ماهیت مهارتهای اجتماعی …………………………………………………………………. 71

 

2-4-5- فرایند پردازش اطلاعات اجتماعی ………………………………………………………. 75

2-4-6- پردازش اطلاعات …………………………………………………………………………… 77

2-4-7- آگاهی اجتماعی ……………………………………………………………………………… 80

2-4-8- منش اجتماعی بودن ………………………………………………………………………… 80

2-4-9- کارکرد اجتماعی …………………………………………………………………………….. 81

2-4-10- ارتباط مذهب و سلامت روان ………………………………………………………….. 82

2-5- تعریف مفاهیم و نظریه های مربوط به سلامت روان …………………………………………….. 85

2-5-1- بهداشت عقل (خرد) ……………………………………………………………………….. 89

2-5-2- بهداشت دل ( قلب ) ………………………………………………………………………. 89

2-6- پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………. 100

2-6-1- تحقیقات داخلی ……………………………………………………………………………. 100

2-6-2- تحقیقات خارجی ………………………………………………………………………….. 109

فصل سوم : روش پژوهش

3-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………… 118

3-2- جامعه پژوهش ………………………………………………………………………………………….. 118

3-3- حجم نمونه ………………………………………………………………………………………………. 118

3-4- رو ش نمونه گیری ……………………………………………………………………………………… 119

3-5- ابزار پژوهش …………………………………………………………………………………………….. 119

3-5-1- پرسشنامه نگرش سنج مذهبی ……………………………………………………………. 119

3-5-2- پرسشنامه سلامت روان …………………………………………………………………… 120

مطلب دیگر :

3-5-3- پرسشنامه هوش اجتماعی ………………………………………………………………… 121

3-6- روایی و پایایی آزمون …………………………………………………………………………………. 123

3-7- معیارهای ورود به پژوهش …………………………………………………………………………… 124

3-8- روش گردآوری داده ها ……………………………………………………………………………….. 125

3-9- روش تجزیه و تحلیل آماری …………………………………………………………………………. 125

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل آماری

4-1- مقدمه ……………………………………………………………………………………………………… 127

4-2- یافته های توصیفی ……………………………………………………………………………………… 127

4-3- ویژگی های جمعیت شناختی ………………………………………………………………………… 127

4-4- تحلیل استنباطی …………………………………………………………………………………………. 131

4-5- فرضیه اسلی پژوهش ………………………………………………………………………………….. 131

4-6- فرضیه های فرعی پژوهش …………………………………………………………………………… 133

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

5-1- اطلاعات توصیفی ………………………………………………………………………………………. 137

5-2- بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………. 137

5-3- فرضیه اصلی پژوهش ………………………………………………………………………………….. 137

5-4- اولین فرضیه فرعی …………………………………………………………………………………….. 138

5-5- دویمن فرضیه فرعی …………………………………………………………………………………… 138

5-6- محدودیت ها ……………………………………………………………………………………………. 139

5-7- پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………….. 140

منابع ومأخذ ………………………………………………………………………………………………………. 141

پیوست …………………………………………………………………………………………………………….. 158

پیوست 1: پرسشنامه سلامت روان …………………………………………………………………………… 159

پیوست 2: پرسشنامه نگرش سنجش مذهبی ……………………………………………………………….. 160

پیوست 3: پرسشنامه هوش اجتماعی ………………………………………………………………………… 161

چکیده انگلیسی 162

چكیده   :

هدف از پژوهش حاضر پیش بینی سلامت روان بر اساس باورهای مذهبی و هوش اجتماعی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج بود. روش پژوهش رگرسیون چند متغیری و همبستگی پیرسون بود. بدین منظور از جامعه آماری دانشجویان عادی در مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد واحد کرج نمونه ای به حجم 120نفر (60نفر دختر و 60 نفر پسر )که در سال تحصیلی 1393-1394 به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب گردید. از ابزار پرسشنامه 28 سوالی سلامت روان گلدبرک و 25 سوالی نگرش مذهبی براهنی و 21 سوالی هوش اجتماعی ترومسو توسط آزمودنی ها تکمیل و نتایج آن با استفاده از نرم افزارSPSS  ورژن 23 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . نتایج بدست آمده نشان داد که بین باورهای مذهبی با سلامت روان و هوش اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد . بدین معنا که هرچه باورهای مذهبی افراد مثبت تر شود از سلامت روان بهتری برخوردارند و همچنین افرادی که از هوش اجتماعی بالاتری برخوردار بودند از سلامت روان بهتری برخوردارند.

کلید واژه : سلامت روان ، باورهای مذهبی،هوش اجتماعی، دانشجویان  

 

1-1- مقدمه

انسان مجموعه‌ای است از بدن، اعصاب، روح و روان. از این رو نیاز است که تمام جنبه‌های حیات او    مد نظر قرار گیرند. در واقع وقتی از انسان به عنوان موجودی یکپارچه، با تمام ویژگی­های گوناگونش صحبت    می شود لازم است علاوه بر جنبه‌های زیستی ‌او جنبه‌های اجتماعی،روحی، روانی و معنوی‌اش هم مد نظر قرارگیرد. بنابراین دین به عنوان یکی از جنبه­های روحی و روانی انسان، از موضوعات مهم و خاص بوده و بررسی تاثیرات آن می­تواند از نظر بهداشت روانی کمک حال انسان باشد (اختیاری و دهقانی­آرانی،1390).

فصل دوم:مبانی نظری و پیشینه پژوهش    7

2-1. پیش درآمد. 8

2-2. اختلال سوء مصرف و وابستگی به مواد. 8

2-2-1. مبانی نظری.. 8

2-2-1-1. تاریخچه. 8

2-2-1-2. تعریف و ویژگی‌ها 9

2-2-2. مواد مخدر 10

2-2-3. تحمل وابستگی و ترک… 13

2-3. سبب شناسی و مبانی نظری وابستگی به مواد. 14

2-3-1. نظریات روان پویشی.. 14

2-3-2. نظریات رفتاری.. 14

2-3-3. نظریات شناختی.. 14

2-3-4. نظریات فیزیولوژیک… 14

2-3-4-1. عوامل ژنتیک… 15

2-3-4-2. فرضیه مزاج. 15

2-3-4-3. مکانیسم‌های شیمیایی مغزی.. 15

2-3-4-4. عوامل عصب شناختی.. 19

2-4. درمان وابستگی به مواد. 20

2-4-1. درمان‌های روان شناختی.. 21

2-4-1-1. درمان روان پویشی.. 21

3-4-1-2. شبکه درمانی.. 21

2-4-1-3. درمان رفتاری، شناختی و انگیزشی.. 21

2-4-1-4. گروه درمانی.. 22

2-4-2. درمان‌های دارویی.. 22

2-4-2-1. روش‌های سم زدایی سریع و فوق سریع. 22

2-4-2-2. کلونیدین.. 23

2-4-2-3. لفکسیدین.. 23

2-4-2-4. بوپرونورفین.. 23

2-4-2-5. متادون.. 23

2-4-3. درمان‌های عصب روان شناختی.. 24

2-4-3-1. برق نگاری مغزیEEG… 24

2-5. ولع مصرف.. 29

2-6. افسردگی.. 30

2-7. نوروفیدبک… 32

2-7-1. بیوفیدبک… 32

2-7-2. نوروفیدبک… 35

2-7-3. مبانی نظری نوروفیدبک… 37

2-7-4. پروتکل‌های درمانی نورفیدبک رایج در وابستگی به مواد. 39

2-8. ولع مصرف و افسردگی در افراد وابسته به مواد مخدر 41

2-9. نوروفیدبک و درمان افراد وابسته به مواد مخدر 43

۲-10. پیشینه در داخل کشور 44

۲-11. پیشینه در خارج از ایران.. 45

2-11-1 مطالعات EEG و QEEG… 45

2-11-2. نوروفیدبک… 49

2-12. جمع بندی.. 53

فصل سوم:روش پژوهش    54

3-1. پیش درآمد. 55

۳-۲. روش پژوهش…. 55

3-2-1.سه ویژگی متمایز طرح‌های مورد منفرد. 56

3-2-2. طرح‌های آزمایشی مورد منفرد در مقایسه با طرح‌های گروهی.. 58

3-۳. جامعه پژوهش…. 59

۳-۴. نمونه‌گیری.. 59

3-5. شرکت کنندگان.. 59

3-6. ابزار 61

3-6-1. دستگاه نوروفیدبک… 61

3-6-2.پرسشنامه اندازه گیری ولع مصرف هروئین.. 61

3-6-3.پرسشنامه افسردگی بک… 62

3-7.شیوه‌ی اجرا 62

3-8.نحوه تحلیل داده‌ها 62

فصل چهارم: یافته‌های پژوهش    71

4-1.پیش درآمد. 72

4-1. فرضیه 1: تأثیر درمان نوروفیدبک بر کاهش ولع مصرف.. 73

4-1-1. تحلیل دیداری نمودار تأثیر درمان نوروفیدبک بر کاهش ولع مصرف شرکت‌کننده الف… 75

4-1-1-1.تحلیل درون موقعیتی دادههای شرکت‌کننده الف… 75

4-1-1-2.تحلیل بین موقعیتی دادههای شرکت‌کننده الف… 78

4-1-2.تحلیل دیداری نمودار تأثیر درمان نوروفیدبک بر کاهش ولع مصرف شرکت‌کننده ب.. 82

4-1-2-1.تحلیل درون موقعیتی دادههای شرکت کننده ب.. 82

4-1-2-2.تحلیل بین موقعیتی دادههای شرکت‌کننده ب.. 85

4-1-3.تحلیل دیداری نمودار تأثیر درمان نوروفیدبک بر کاهش ولع مصرف شرکت‌کننده ج. 89

4-1-3-1.تحلیل درون موقعیتی دادههای شرکت کننده ج. 89

4-1-3-2.تحلیل بین موقعیت دادههای شرکت کننده ج. 92

4-2.فرضیه 2: تأثیر درمان نوروفیدبک بر کاهش افسردگی.. 96

4-2-1.تحلیل دیداری نمودار تأثیر درمان نوروفیدبک بر کاهش افسردگی شرکت‌کننده الف… 98

4-2-1-1.تحلیل درون موقعیتی دادههای شرکت‌کننده الف… 98

4-2-1-2.تحلیل بین موقعیتی دادههای شرکت‌کننده الف… 101

4-2-2.تحلیل دیداری نمودار تأثیر درمان نوروفیدبک بر کاهش افسردگی شرکت‌کننده ب.. 105

4-2-2-1.تحلیل درون موقعیتی دادههای شرکت کننده ب.. 105

4-2-2-2.تحلیل بین موقعیتی دادههای شرکت‌کننده ب.. 108

4-2-1.تحلیل دیداری نمودار تأثیر درمان نوروفیدبک بر کاهش افسردگی شرکت‌کننده ج. 112

4-2-3-1.تحلیل درون موقعیتی دادههای شرکت کننده ج. 112

4-2-3-2.تحلیل بین موقعیتی دادههای شرکت‌کننده ج. 115

فصل پنجم: بحث، نتیجه‌گیری و پیشنهاد‌ها 120

5-1. پیش درآمد. 121

۵-۲. پاسخ به پرسش‌های پژوهش…. 121

۵-۲-۱. پرسش نخست… 121

۵-۲-2. پرسش دوم. 122

 

۵-۳. نتیجه‌گیری.. 123

۵-۴. محدودیت‌ها 124

۵-۵. پیشنهاد برای پژوهش‌های آتی.. 124

5-6. پیشنهادات کاربردی.. 125

منابع  126

پیوست‌ها 134

پیوست1. پرسشنامه ولع مصرف هروئین( HCQ-45) 135

پیوست2. پرسشنامه افسردگی بک(BDI) 140

پیوست3. نمره گذاری پرسشنامه ولع مصرف هروئین( HCQ-45) 142

پیوست4. نمره گذاری افسردگی بک (BDI) 143

پیش درآمد

اختلال مربوط به مصرف مواد، مجموعه علائم شناختی، رفتاری و روانشناختی است که باعث می‌شود علیرغم مشکلات موجود در زمینه‌ی مواد، فرد به استفاده از مواد ادامه دهد (DSM-V[1]). در این دسته اختلالات، محور اصلی مشکلات، ولع[2] شدید و اجتناب ناپذیر بیمار به ادامه مصرف مواد است؛ عاملی که ریشه اصلی عود و شکست‌های درمانی شناخته شده است (کافمن،2001؛ به نقل از دهقانی و رستمی،1389). همچنین در بیماران وابسته به مواد اختلالات سلامت روانی از جمله افسردگی شایع است (وزارت بهداشت کانادا، 1384؛ حاجی حسنی، شفیع آبادی، پیر ساقی و کیانی پور، 1391).

آمارهای جهانی حاکی از شیوع 200 میلیونی وابستگی به مواد، اعم از مواد افیونی سبک یا سنگین و مواد طبیعی یا مصنوعی است (هاشمی، 1383). نتایج بررسی‌های انجام شده؛ در مورد اعتیاد در ایران هم طی چهار دهه اخیر در نوسان بوده است. به گونه‌ای که در سال 1390، برآورد بین جمعیت 15 تا 64 سال (طبق سرشماری 1385، معادل 50 میلیون نفر) برابر با یک میلیون و سیصد و بیست و پنج هزار نفر اعلام شده است (صرامی، قربانی و مینویی، 1392).

در سبب شناسی اختلال وابستگی به مواد، نظریه‌های گوناگون بر عوامل بین فردی، عوامل رفتاری –روانی و عوامل زیستی – ژنتیکی تأکید دارند (زکریایی، 1382). در سال‌های اخیر در حوزه سبب شناسی این اختلال ابعاد عصب شناختی، مورد توجه قرار گرفته است. طی 30 سال گذشته فعالیت‌های علمی بسیاری جهت کشف ظرفیت

مطلب دیگر :

موانع بكارگیری فناوری اطلاعات:"پایان نامه کسب و کار الکترونیک”

 ذهن برای تأثیر بر بدن و شناخت راه‌هایی که ذهن روی بدن و عملکردهای آن تأثیر می‌گذارد و از آن تأثیر می پذیرد؛ از جمله ارتباط مغز و روان انجام شده است (لاورنس[3]، 2002).

پژوهش حاضر به دنبال بررسی شیوه‌ی درمانی جدید نوروفیدبک در کاهش ولع مصرف و بهبود میزان افسردگی بیماران وابسته به مواد مخدر تحت درمان نگهدارنده متادون[4] است.

1-2. بیان مسئله

اهمیت تجربه ولع مصرف در وابستگی به مواد، تداوم اعتیاد به مواد، پدیده‌ی بازگشت و شکست‌های درمانی در پژوهش‌های بسیاری مورد تأیید قرار گرفته است. ولع مصرف مواد، یك موقعیت انگیزشی قدرتمند یا گرایش شدید به ولع مصرف در فرد معتاد است. با وجود اهمیت این پدیده در ادامه فرآیند

سوءمصرف، تا كنون ساز و كارهای روانشناختی و عاطفی مرتبط با این پدیده هنوز به طور كامل شناخته نشده اند، پژوهش‌ها نشان داده اند كه نشانه‌های محیطی مربوط به مواد، می توانند به ایجاد ولع مصرف در  معتادان، بیانجامند (هیمن[5]،2011؛ آبرامز[6]، 2000؛ انستیتو ملی سوءمصرف مواد،1996؛ چایلدرس[7]، اهرمن[8]، روزنش[9]، روبینز[10] و اُبراین[11]، 1992؛ آلترمن و همکاران،1990). در دسته اختلالات مربوط به مواد، محور اصلی مشکلات، ولع شدید و اجتناب ناپذیر بیمار به ادامه مصرف مواد است؛ عاملی که ریشه اصلی عود و شکست‌های درمانی شناخته شده است (کافمن،2001؛ به نقل از دهقانی و رستمی،1389). پس ضروری به نظر می‌رسد که به پدیده‌ی ولع مصرف بیشتر پرداخته شود. از ولع مصرف مواد تعاریف گوناگونی شده است، ولی به هر حال ولع مصرف مواد را می‌توان یک تجربه‌ی شخصی و یک پدیده‌ی چند بعدی آمیخته با میل و هوس به دست آوردن یک احساس خوشایند و یا غلبه بر یک احساس ناخوشایند دانست (اختیاری،2008). همچنین در بیماران وابسته به مواد اختلالات سلامت روانی از جمله افسردگی شایع است (سمپل[12]، پترسون[13] و گرانت[14]،2005؛ وزارت بهداشت کانادا، 1384؛ حاجی حسنی، شفیع آبادی، پیر ساقی و کیانی پور، 1391). همچنین اگر ولع مصرف مواد برطرف نشود می‌تواند باعث رنج‌های روانشناختی مثل ضعف، بی اشتهایی، اضطراب، بی خوابی، پرخاشگری و افسردگی گردد (آدولوراتو[15]، لگیو[16]، آبن آولی[17] و گاسبارینی[18]،2005). اختلالات افسردگی[19] در DSM-V  به عنوان دسته‌ی جداگانه قرار گرفته است. ویژگی مشترک همه این اختلالات وجود غم است، احساس تهی بودن، یا تحریک پذیری خلق و خوی، همراه با تغییرات جسمی و شناختی است که به طور قابل توجهی بر ظرفیت فرد برای عملکرد تاثیر می‌گذارد (DSM-V).

QEEG[20]، جهت تعیین مشکلات عملکرد مغز در شماری از اختلالات وابستگی به مواد، از جمله وابستگی به کوکایین و متاآمفتامین‌ها به کار رفته است. تحقیقات حاکی از افزایش موج بتا در حین انجام عملکردهای ذهنی بالا در افراد نرمال هشیار می‌باشد، در حالی که در بیماران وابسته به مواد شواهد نشان دهنده کاهش این امواج می‌باشد (آلپر و همکاران،1998).

QEEG، افراد وابسته به الکل الگوی غالب افزایش امواج بتا و دلتا و تتا و کاهش موج آلفا را نشان داده است. افزایش دامنه امواج غیرآلفا و کاهش آلفا با اضطراب همراه است. با مصرف الکل فرد در حالت فیزیولوزیکی آرامش و افزایش آلفا قرار می‌گیرد و در واقع با استفاده از این مواد دروازه فعالیت آلفا را می گشاید (ماروین[21]،1995). این روش در تشخیص برخی از عوارض مغزی و وابستگی به کوکائین و بررسی روند تغییرات آنها نیز سودمند بوده است (آلپر[22] و همکاران، 1998).

در حوزه درمان اختلالات روانشناختی نیز، پژوهش‌های نوروفیزیولوژیکی با بررسی ارتباط بین امواج مغزی، تشریح مکانیزم‌های زیربنایی تالاموکورتیکی مغز و حالات روانشناختی فرد، نشان داده اند که تغییرات بهینه در ریتم و فرکانس امواج مغزی، با استفاده از روش‌های عصب درمانی؛ می‌تواند منجر به تغییر در حالات روانشناختی افراد شود (استرمن[23]، 1996).

هم اکنون این مسئله مطرح است که آیا می‌توان از این روش نوین در درمان اختلال وابستگی به مواد استفاده کرد؟ و آیا این روش می‌تواند نابهنجاری‌های عصب شناختی امواج مغز را برطرف سازد؟

بسیاری از محققان حوزه وابستگی به مواد بر این عقیده اند که وابستگی به مواد را باید به عنوان یک مشکل مغزی در نظر گرفت. همانطور که به طور مختصر اشاره شد تحقیقات علوم اعصاب جدید هم نشان داده است که وابستگی بر پایه توانایی مواد در تقلید از فعالیت انتقال دهنده‌های عصبی مغز و اثر بر مرکز لذت و در نهایت بروز اختلال در عملکرد مغز و فعالیت الکتریکی مغزی است. بر این اساس رویکرد این متخصصان در درمان وابستگی به مواد یاری گرفتن از درمان‌های عصب روانشناختی است. درمان‌هایی که قادر به اصلاح اختلالات موجود در عملکرد مغزی و به دنبال آن رفع عوارض منفی درباره مصرف مواد در مغز، رفتار و روان فرد می‌باشد. اخیراً تلاش‌های درمان در سوء‌مصرف مواد، گرایش به سوی درمان‌های عصبی و تلاش در جهت اصلاح سیستم مغزی است.

با وجود آمارهای 80 درصد عود در دارودرمانی‌های وابستگی به مواد به نظر بهترین رویکرد جهت کاهش این خطر، تنظیم عمل لوب‌های مغزی به وسیله درمان‌های عصب روان شناختی، از جمله نوروفیدبک است (ریچارد[24]، مونتویا[25]، نلسون[26] و اسپنس[27]، 1995).

1-۳. اهداف پژوهش

هدف اصلی این پژوهش بررسی اثربخشی روش آموزشی درمانی نوروفیدبک بر کاهش ولع مصرف مواد مخدر در بیماران وابسته به مواد مخدر تحت درمان نگهدارنده متادون است. اهداف فرعی عبارتند از:

1- بررسی اثربخشی روش آموزشی درمانی نوروفیدبک بر بهبودی میزان افسردگی بیماران وابسته به مواد مخدر تحت درمان نگهدارنده است.

1-۴. فرضیه‌های پژوهش

1-6-2 . تعاریف عملیاتی متغیرها: 14

1-6-2-1. مدیریت زمان- 14

1-6-2-2. سازگاری تحصیلی- 14

1-6-2-3.تنظیم هیجان در طی امتحان- 14

فصل دوم: بررسی منابع

2-1. مقدمه- 17

2-2 . مدیریت زمان- 17

2-2- 1. مفهوم زمان- 17

2-2-2.تاریخچه مختصر از زمان: 20

فهرست مطالب
عنوان	صفحه

2-2-3. علل اتلاف زمان: 23

2- 2- 4. رویکردهای موجود در مورد زمان- 25

2-2-5. مدیریت زمان- 26

2-2-6. اصول مدیریت زمان- 28

2-2-7. دیدگاههای مدیریت زمان- 29

2-2-8. نظریه های مدیریت– 31

2-2-9. ارزیابی مدیریت زمان در دانش آموزان دبیرستانی- 34

2-2-10.روابط مدیریت زمان با پیشرفت تحصیلی- 34

2-2-11. مدیریت زمان و مهارتهای تحصیلی- 35

2-2-12. مروری برپیشینه تحقیقات انجام شده درحوزه مدیریت زمان ومهارتهای تحصیلی- 37

2-2-12-1.تحقیقات انجام شده در خارج از کشور- 37

2-2-12-2. تحقیقات انجام شده در داخل کشور- 40

2 – 3. سازگاری- 42

2-3-1.تعریف سازگاری- 42

2-3-2. ملاک‌های سازگاری مطلوب– 45

2-3-3.ویژگیهای افراد سازگار- 47

2-3-4. دیدگاه‌ها در مورد سازگاری- 48

2-3-4-1.دیدگاه زیستی- روانی- اجتماعی- 48

2-3-4-2..دیدگاه تحلیل روانی- 49

2-3-4-3.دیدگاه یادگیری اجتماعی- 50

2-3-4-4..دیدگاه علوم رفتاری- 50

2-3-4-5 . دیدگاه مراجع‌محوری- 51

2-3-4-6.دیدگاه انسان‌گرایی- 51

فهرست مطالب
عنوان	صفحه

2-3-4-7..دیدگاه روان‌شناسی شناختی- 52

2-3-5 .انواع سازگاری- 53

2-3-5-1.مفهوم سازگاری تحصیلی- 53

2-3-5-2..مولفه‌های سازگاری تحصیلی- 54

2-3-5-3.عوامل موثر بر سازگاری تحصیلی- 56

2-3-6. مروری بر پیشینه تحقیق سازگاری تحصیلی- 57

2-3-6-1. تحقیقات انجام ‌شده در خارج از کشور- 57

2-3-6-2.تحقیقات انجام‌شده در داخل کشور- 59

2-4.هیجان- 61

2-4-1.تعریف هیجان- 61

2-4-2.مولفه های هیجان- 62

2-4-3.عناصر و ابعاد هیجان- 63

2-4-4.ماهیت هیجان- 64

2-4-5. دیدگاه های مربوط به هیجان- 64

2-4-5-1.دیدگاه زیستی- 65

2-4-5-2.دیدگاه شناختی- 65

2-4-6.کارکرد هیجانها 66

2-4-7.هیجانات و ارزیابی شناختی- 66

2-4-8.هیجانات مستقل از شناخت– 67

2-4-9.تعریف تنظیم هیجانی- 68

2-4-10.مولفه های تنظیم هیجانی- 70

2-4-11.سطوح تنظیم هیجان- 70

2-4-12. آثار تنظیم هیجان- 71

فهرست مطالب
عنوان	صفحه

2-4-13.تنظیم هیجان و راهبردهای مقابله با هیجانات– 73

2-4-14. تنظیم هیجان در طول امتحانات– 74

2-4-15. تنظیم هیجان در امتحان و فرایند مقابله- 78

2-4-16. تحقیقات انجام شده در حوزه تنظیم هیجان- 83

2-4-16-1. تحقیقات خارج از کشور- 83

2-4-16-2. تحقیقات داخل کشور- 85

فصل سوم: روش تحقیق

3-1. مقدمه- 89

3-2.طرح پژوهش (روش تحقیق) 89

3-3. جامعۀ آماری- 90

3- 4 . نمونه و روش نمونه گیری- 90

3-5.روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 91

3-6. ابزار جمع آوری اطلاعات– 91

 

3-6-1.مدیریت زمان : 91

3-6-2. سازگاری تحصیلی (دانشآموزان دبیرستانی سینگ و سینها ( AISS ): 92

3-6-3 .تنظیم هیجان در طی امتحان: 93

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1.مقدمه- 96

4-2. یافته های مربوط به گزینش آزمودنی ها 96

4-4. توصیف متغیرهای پژوهش– 97

4-4-1. تنظیم هیجان- 98

4-4-2.سازگاری آموزشی- 99

4-5. تحلیل نتایج- 99

فهرست مطالب
عنوان	صفحه

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1. مقدمه- 106

5-2.نتایج حاصل از توصیف داده‌ها 106

5-2-1 .بحث و تفسیر نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل فرضیه‌ها 106

5-3.محدویت‌های پژوهش– 114

5-4.پیشنهادات پژوهش– 114

5-4-1.پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی- 114

مطلب دیگر :

5-4-2.  پیشنهادات کاربردی بر اساس نتایج پژوهش– 115

فهرست منابع

منابع فارسی- 118

منابع لاتین- 125

پیوست

پرسشنامه- 131

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی نحوه تاثیر مدیریت زمان بر تنظیم هیجان در طی امتحان و سازگاری آموزشی دانش آموزان مقطع متوسطه انجام می­شود. جامعۀ آماری این پژوهش عبارتند از دانش آموزان دختر دولتی منطقه 2 تهران که در سال تحصیلی 1394 – 1393 در این استان مشغول به تحصیل بودند. تعداد کل این دانش آموزان با توجه به آمار گرفته شده از آموزش و پرورش منطقه 2 شهر تهران 944 نفر بود. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان شامل 200 نفر از دانش آموزان پیش دانشگاهی منطقه 2 (دولتی) به دست آمد. روش نمونه گیری در این پژوهش ابتدا از نوع خوشه ای چند مرحله و سپس هدفمند بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها آزمودنی ها به صورت هدفمند به دو گروه با مدیریت زمان بالا و مدیریت زمان پایین تقسیم بندی شدند که در اینجا حجم نمونه مورد بررسی به 80 نفر کاهش یافت. در این پژوهش برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های مدیریت زمان، پرسشنامه سازگاری تحصیلی(دانش آموزان دبیرستانی سینگ و سینها ( AISS ) و پرسشنامه تنظیم هیجان در طی امتحان استفاده شد. یافته­های به دست آمده نشان می­دهد که در همه مولفه­های تنظیم هیجان یعنی: “ملامت خویش” و “کاهش تنش”، ” کارآمدی در بررسی مشکل ” ، ” ارزیابی مجدد اهمیت آزمون” ، ” همخوانی هدف” ، ” عاملیت” ، ” تفکر آرزومندانه” و ” فرایندهای تکلیف محور” اجتناب از مباحثه” تفاوت معناداری بین گروه­ها، وجود دارد. تنظیم هیجان دانش­آموزانی که دارای مدیریت زمان بالا هستند، نسبت به دانش­آموزانی که مدیریت زمان پایین دارند، بیشتر است. بنابراین می­توان ادعا کرد که مدیریت زمانی بر تنظیم هیجانی دانش آموزان دختر موثر است. نتایج همچنین نشان داد میانگین “سازگاری آموزشی  ” دانش آموزانی که دارای مدیریت زمانی ” بالا “، هستند، به طور معنی داری بیشتر از دانش آموزان دارای مدیریت زمانی “پایین” است،  با توجه به این نکته که نمره بالا در این مقیاس نشان دهنده­ی “سازگاری آموزشی” بالاست، بنابراین می‌توان گفت مدیریت زمان بالا در سازگاری آموزشی موثر است.

واژگان كلیدی: مدیریت زمان، تنظیم هیجان در طی امتحان، سازگاری آموزشی ( تحصیلی)

1-1. مقدمه

با توجه به این که زمان به عنوان یک منبع محدود به شمار می­رود، لزوم مدیریت آن به خصوص در محیط­های آموزشی و برای دانش آموزان از اهمیت بالایی برخوردار است. مدیریت زمان برای دانش آموزان عامل مهمی برای موفقیت محسوب می­گردد. عدم مهارت­های مدیریت زمان و فقدان نگرش مناسب در این رابطه عملکرد مراکز علمی ، بهره­بری پایین و سطوح بالای اضطراب را به همراه خواهد داشت. برای هر فردی در همه عرصه­های زندگی وقت ارزش فراطلایی دارد و به جهت تغییراتی که در دهه­های اخیر در عرصه علوم و فنون انجام شده زمان اهمیت بیشتری یافته و مردم مجبور هستند با سرعت بیشتری کارهای خود را انجام دهند به همین دلیل لزوم مدیریت زمان بیشتر احساس می­شود و در حقیقت مدیریت زمان یکی از راهبردهای موثر در جهت کاهش میزان آن است وهدف آن جلوگیری ازاتلاف وقت ونظم دادن به زمان انجام کارها است (هاشمی زاده، 1385).

انسان همواره در ارتباط با محیط پیرامون خود با مسائل و مشکلات متنوع و ناشناخته­ای رو به رو است وبرای پاسخگویی به خواسته­های خودنیازمندتعامل وسازگاری بامحیط اطراف خود می­باشد. این در حالی است که در دنیای معاصر، پیشرفت­های تکنولوژیکی و ارتباطی نیز نقش همنوایی، کنار آمدن و سازگاری با موقعیت­ها و مسائل پیش رو را ضروری­تر ساخته است. در دیدگاه روانشناختی، فرایند الگوهای پاسخ­دهی شخص به تغییرات محیطی را سازگاری می­گویند ( پاشا شریفی، 1384) و شخصی سازگار است که توانایی و قدرت پردازش صحیح اطلاعات را داراست ( رستمی، 1383 ). سازگاری حاصل تلاش آگاهانه در انطباق و تعامل مناسب ویژگی­های فردی و شخصیتی، با ماهیت موقعیت­هایی است که فرد با آن مواجه می­شود. مفهوم سازگاری در انسان­ها جریان پویا و بدون انقطاع است. چرا که از یک سو، نیازهای انسانی، متنوع و دائماً در حال تغییر است و از سوی دیگر، اوضاع و احوال محیطی که در آن نیازهای یاد شده بایستی برآورده گردند متغیر و متفاوت است. سازگاری تحصیلی حیطه­ای خاص از مفهوم عام سازگاری است که به موضوع سازگار شدن فرد با دوره ورشته تحصیلی، محیط آموزشی و الزامات آن می­پردازد.( به نقل از یوسفی و همکاران، 1389). سین­ها و سینگ سازگاری را به سه نوع اصلی تقسیم­بندی کرده­اند: الف ) سازگاری تحصیلی ب ) سازگاری اجتماعی ج ) سازگاری عاطفی یا هیجانی ( نیک دل، 1385 به نقل از زارعی ، 1391 ).

از طرفی در دیدگاه تکاملی، هیجان، میراثی است که از انسان­های نخستین برای ما باقی مانده است و از این رو به دلیل کارکردهای ویژه­ای که دارد، همچنان در نوع بشر باقی می­ماند. هیجان­ها به انسان کمک می­کنند تا بتواند به مشکلات و فرصت­هایی که در زندگی با آن­ها رو به رو است، سازگارانه پاسخ دهد. ( لونسون[1]، 1999). تنظیم هیجانی مرتبط با آزمون شامل فرایندهای مختلفی است که فراگیران برای پایش[2] ، ارزیابی[3] و اصلاح[4] تجربیات هیجانی­شان به کار می­برند. (گروس[5] و همکاران، 2006 ، شوتز[6] و دیویس[7]، 2000 ، شوتز و دیکر[8] 2002 ، شوتز و همکاران ، 2011 ).

1-2 . بیان مساله :