روش ا طلس تکنولوژی: ESCAP[1]

در روش ارزیابی اطلس تکنولوژی که در خود روش با نام ارزیابی محتوای تکنولوژی مطرح است اتکای ارزیابی بر چهار جزء تکنولوژی قرار دارد که این چهار جزء به صورت ذیل هستند.

تکنوافزار

دانش افزار

انسان افزار

سازمان افزار

با ارزیابی سطح تکنولوژی موجود با بهترین وضعیت دنیا در هریک از چهار جزء مطرح شده و تلفیق آنها با یکدیگر محتوای کل تکنولوژی اندازه گیری شده و تعیین می گردد.

روش اطلس تکنولوژی، دو معیار کلی برای ارزیابی تکنولوژی در نظر می گیرد. معیار اول به تعیین میزان پیچیدگی هر یک از اجزاء تکنولوژی مربوط می شود. در هر یک از چهار جزء تکنولوژی درجات مختلفی از پیچیدگی وجود دارد. این پیچیدگی ها از سطح بسیار ساده ای آغاز شده و به مراحل بسیار پیچیده ای تکامل می یابد.

معیار دوم به موقعیت اجزا تکنولوژی مورد استفاده، در مقایسه با اجزاء بهترین تکنولوژی روز دنیا مربوط می شود. در نهایت این روش با بدست آوردن میزان توانمندی های تکنولوژیک در هر کدام از این چهار جزء، آنرا در شکلی در مقایسه با حالت ایده آل نشان می دهد و نقاط قوت و ضعف تکنولوژی مربوط را به خوبی نشان می دهد.

این روش دارای ۵گام است که عبارتند از:

گام اول : محاسبه درجه پیچیدگی تکنولوژی

گام دوم : ارزیابی مطابق با آخرین پیشرفتها

گام سوم : تعیین امتیاز اجزاء مطابق آخرین پیشرفت‌ها برای تکنولوژی

گام چهارم : ارزیابی شدت کمک اجزای تکنولوژی

گام پنجم : محاسبه  TCC ( ضریب کمک تکنولوژی )( APCTT،۱۹۸۹)

۲-۷-۲- مدل پورتر[۳]:

مایکل پورتر، استاد دانشگاه هاروارد، در دهه نود دو موضوع مهم را در مرکز فعالیت‌های پژوهشی خود قرار داد. اولین موضوع به انتخاب حوزه تجاری و یافتن موقعیت در آن حوزه بر می گردد. برای انجام این کار پورتر مدل معروف پنج نیروی خود را ارائه داد. این مدل در قسمت تجزیه و تحلیل استراتژیک در بالا مورد بحث قرار گرفت. دومین موضوعی که مورد توجه پورتر واقع شد، مقوله زنجیره ارزش بود که به عنوان پایه ای برای تدوین استراتژی تکنولوژی مورد استفاده قرار گرفت. پورتر مجموعه عملیات بنگاه را در قالب مجموعه ای از فعالیت هایی در نظر می گیرد که با هم زنجیره ارزشی بنگاه را تشکیل می دهند. برای مثال در مورد بنگاه های تولیدی می توان زنجیره ارزشی را شامل فعالیت­های اولیه (تدارکات ورودی، عملیات. تدارکات خروجی، بازاریابی و فروش، خدمات) و فعالیت­های پشتیبانی (زیر ساخت­های شرکت، مدیریت منابع انسانی، توسعه تکنولوژی، تهیه) در نظر گرفت.

در این مدل، یک نگرش سیستمی و فرآیندی به تکنولوژی بیان می‌شود که در آن بر اساس شناسایی فرآیندهای اصلی و پشتیبانی سازمان، اقدام به شناسایی تکنولوژی‌ها می‌شود و با اندازه‌گیری سطح عملکرد آنها و مقایسه با وضعیت مطلوب، شکاف تکنولوژیک محاسبه می‌شود.(پورتر،۱۹۸۵)

شکل ۳-۲- مدل پیشنهادی پورتر (پورتر ۱۹۸۵ )

۳-۷-۲- مدل پاندا و رامانتان[۴]:

این روش، توان سازمان در ایجاد ارزش افزوده را برابر با توان تکنولوژیک سازمان می داند. برای این منظور این مدل گام های زیر را برای ارزیابی تکنولوژی در نظر می گیرد:

• تعیین فعالیت های که ایجاد ارزش افزوده می کنند
• تعیین توانمندی های تکنولوژیک مورد نیاز برای انجام این فعالیت ها
• تعیین شاخص های اندازه گیری توانمندی های تکنولوژیک
• تعیین وضعیت فعلی سازمان در ارتباط با هریک از شاخص ها
• مقایسه توان تکنولوژیک با یک حالت ایده ال
• تعیین شکاف تکنولوژیک

با توجه به این توانمندی ها و بررسی آنها، این مدل می تواند به شناخت کامل توانمندی های تکنولوژیک سازمان بپردازد. این مدل به علت جامع بودن و استفاده از ارزیابی های کمی و کیفی قابلیت و کارایی مناسبی برای ارزیابی توانمندی های تکنولوژیک سازمان دارد. البته از آنجا که در این روش ارزیابی توان تکنولوژیک بصورت غیر مستقیم محاسبه می شود و این روش راهکارهای خاصی ارائه نمی کند، دارای مشکلات خاص خود است.

در این مدل ، ابعاد مختلف یک تکنولوژی از نظر سطح توسعه، میزان کاربردها و اهمیت استراتژیک تا حدودی مورد توجه قرار می گیرند.( پاندا ،۱۹۹۶)

۴-۷-۲- مدل فورد[۵]:

در این روش با تکیه بر این تعریف که مدیریت تکنولوژی مدیریت انتخاب، اکتساب، به کارگیری، توسعه و اشاعه تکنولوژی هاست براساس توان مدیریت تکنولوژی به ارزیابی تکنولوژی می پردازد. و منطق کلیدی آن به شکل زیر است.(فورد،۱۹۹۶)

توان مدیریت تکنولوژی= توان تکنولوژیک

به عقیده فورد، ارزیابی تکنولوژی که ممکن است در رابطه با تکنولوژی های محصول، فرایند و یا بازاریابی یک سازمان انجام شود، باید به سوالات زیر پاسخ دهد:

• سازمان دارای چه تکنولوژی هایی است و کسب و کار سازمان به کدامیک از این تکنولوژی ها وابسته است؟
• تکنولوژی های سازمان از چه منابعی کسب شده اند؟
• دامنه کاربرد تکنولوژی ها چه اندازه است؟
• تکنولوژی های سازمان در کدام طبقه قرار می گیرند(تکنولوژی های پایه، متمایز کننده یا خارجی)؟
• موقعیت سازمان در رابطه با این تکنولوژی ها و در مقایسه با رقبا چگونه است(پیشرو، پیرو و یا ضعیف)؟
• تکنولوژی های سازمان تا چه اندازه جدید می باشند؟
• موقعیت چرخه عمر تکنولوژی های سازمان چگونه است؟
• عملکرد سازمان در تدوین استراتژی تکنولوژی چگونه است؟
• عملکرد سازمان در اکتساب تکنولوژی های مورد نیاز خود چگونه است؟
• عملکرد سازمان در بهره برداری از تکنولوژی چگونه است؟
• آیا سازمان بطور موثر از تکنولوژی های متمایز کننده خود حفاظت می کند؟

این روش به طرح سوالاتی می پردازدکه ابعاد ارزیابی سطح تکنولوژی را مشخص می کنند و می توانند به عنوان معیارهای ارزیابی توانمندی تکنولوژی مورد استفاده قرار گیرند، اما مدل یا تکنیک خاصی را برای ارزیابی تکنولوژی ارائه نمی کند که بر آن اساس بتوان اطلاعات حاصل از پاسخ پرسش های مطرح شده را جمع بندی و نسبت به توان تکنولوژیک سازمان اظهارنظر کرد.

این مدل به ابعادی مانند سطح توسعه تکنولوژی و نوآورانه بودن آن، اهمیت استراتژیک و کاربردها و عملکردهای تکنولوژی اشاره می کند و تا حدودی به ابعاد مختلفی از تکنولوژی نظر می کند ولی شاخص های واضح و مشخصی ارائه نمی دهد.

[۱] Economic and Social Commission for Asia and Pacific

[۲] State-of-the-art

[۳] porter

[۴] Panda & Ramantahan