سن کودک

کودکان کم سن و سال تر پریشانی بیشتری را از رویه های پزشکی گزارش داده‌اند. کودکان کم سن تر اغلب گمان می‌کنند که پزشک و پرستار وی را برای انجام کار اشتباهی تنبیه می‌کنند. مضافا بر اینکه، بسیاری از کودکان گمان می‌کنند که آن ها در پی چنین رویه هایی خواهند مرد. بدفهمی ها ‌در مورد هدف درمان و علت بیماری در رابطه با سطح تحول شناختی کودکان ظاهر می‌شوند. برای مثال، پژوهشگران نشان داده‌اند که انتساب های علّی کودکان نسبت به سلامت و بیماری با پیش‌بینی های نظریه پیاژه از تحول شناختی همخوان هستند. به طوری که به نحوی جالب توجه، ‌در مورد عوارض درمانی، نوجوانان تهوع های شدیدتری را نسبت به کودکان کم سن تر گزارش داده‌اند (زلتر و دلجین^[۱۷]، ۱۹۹۱).

سطح اضطراب

سطح اضطراب کودک می‌تواند نتیجه رویه های دردناک پزشکی و عوارض درمانی، و نیز علل این مشکلات باشد. پژوهش ها اظهار داشته اند که اضطراب با درد رابطه دارد، به نحوی که درد بهنگام افزایش اضطراب فرد گرایش به ازدیاد دارد. به علاوه، سطح اضطراب با عوارض درمانی نیز مرتبط است. برای مثال، کودکانی که شیمی درمانی دریافت می‌کنند اضطراب بیشتری را از سایر کودکان نشان می‌دهند و احتمال بیشتری برای حالت تهوع و استفراغ دارند (دوهامل، رد، جانسون ویک‌برگ، ۱۹۹۹).

تجربه پیشین

تجربه پیشین کودک با یک رویه نیز بر پریشانی حاصل از آن تاثیر دارد. چنین دانسته شده که سطوح پریشانی کودکان در اثر مواجهه با رویه پزشکی افزایش می‌یابد، البته این نتایج متناقض هستند. به علاوه، وقتی مداخله روان شناختی فراهم نباشد به موازاتی که درمان ها افزایش می‌یابند عوارض جانبی حاصل از آن ها نیز افزایش می‌یابد.

آزارندگی روش ها

میزان آزار دهنده بودن رویه نیز عاملی سهیم در سطوح پریشانی کودکان است مثلا، کودکانی که تحت اسپیراسیون مغز استخوان قرار گرفته اند پریشانی بیشتری را نسبت به تزریق وریدی نشان داده‌اند (جی و الیوت، ۱۹۹۱).

پریشانی والدین

پریشانی والدین می‌تواند بر پریشانی کودکان اثر بگذارد. در مواجهه با تهدید و عدم قطعیت، کودک کم سن اغلب به والدین خود برای حمایت هیجانی و برای دریافت راهنمایی در فهم آنچه در حال رخ دادن است چشم می دوزد. کودک به دقت از واکنش های والدین خود آگاه است و به سرعت به هر نشانه ای از اضطراب از سمت والدین واکنش نشان می‌دهد. آهنگ صدای والدین، حرکات بدن و نگاه خیره آن ها سرنخ هایی ظریف و در عین حال قدرتمند برای کودک بهنگام رویدادهای پر استرس می‌باشند. برای مثال، در حین رویه ای آزاردهنده، اگر والد آرام و آرامش دهنده باشد، کودک به احتمال بیشتری به امن بودن موقعیت گمان می‌برد. از سوی دیگر، اگر والد به طرز آشکاری مضطرب باشد اضطراب کودک شعله ور خواهد شد. پژوهش ها نشان داده‌اند که چرخه بازخوردی پیچیده ای میان کودک و والد وجود دارد به نحوی که هر یک به شدت به واکنش هیجانی دیگری حساس است. سطح پریشانی خود والدین نیز ممکن است بر نحوه درک آن ها از اضطراب کودک اثر بگذارد (بلوم^[۱۸]، ۱۹۷۷). برای مثال، در یک مطالعه از پریشانی والدین اطفال سرطانی در حین اسپیراسیون مغز استخوان، مانّی و همکاران (۱۹۹۰) در یافتند که والدینی که بیشتر مضطرب بودند کودک خویش را با تجربه بیشتری از درد و پریشانی گزارش کرده بودند. به دلیل اثری که اضطراب والدین می‌تواند بر اضطراب کودک داشته باشد، فراهم آوری آموزش های خاص بزرگسالان در رویه های مدیریت رفتار می‌تواند به کاهش پریشانی کودک کمک کند. بدین معنا که اگر والدین در مدیریت رفتاری آموزش دریافت کنند، اضطراب کودک توسط والدین وی افزایش نخواهد یافت. در واقع، رفتار والدین می‌تواند به آرامسازی کودک کمک کند.

سبک مقابله ای

سبک مقابله ای کودک نیز ممکن است بر درد و پریشانی وی و نیز اثربخشی مداخله رفتاری اثر گذار باشد. گرچه تا به امروز نتایج ‌در مورد اثر سبک مقابله ای کودک بر واکنش های روان شناختی وی متناقض بوده و منجر به سردرگمی و ناتوانی از نتیجه گیری های روشن در این باب گشته است.

تمامی این عوامل که ذکر آن ها رفت می‌توانند بر واکنش یک کودک به رویدادهای مرتبط با سرطان تاثیر گذار باشد. مضافا بر اینکه، انواع مختلف رویدادهای مرتبط با سرطان واکنش های متفاوتی را در کودک بر می انگیزاند. سه حیطه اصلی در رابطه با سرطان و درمان آن وجود دارند که منابع بیمار سرطانی را به چالش می کشند: تجربه رویه های آزار دهنده تشخیص و درمان، عوارض جانبی درمان، و در هم آمیزی مجدد اجتماعی و تحصیلی (مانی، ۱۹۹۴).

۲-۳-۲٫ رویه های استرس زای تشخیص و درمان و نقش مداخلات رفتاری

تشخیص و درمان سرطان در کودکان شامل مجموعه ای از رویه های پزشکی است که ممکن است دردناک بوده و در صورت حضور شیمی درمانی ناتوان کننده باشند. بسته به بیماری، کودک ممکن است بارها تحت اسپیراسیون مغز استخوان ، پانکچر کمری و شیمی درمانی قرار گیرد. اسپیراسیون مغز استخوان^[۱۹] به همراه پانکچر کمری^[۲۰] و سپس تزریق وریدی^[۲۱] استرس زاترین و دردناک ترین رویدادها در رژیم روان درمانی گزارش شده اند (جی، ازلینز، الیوت، و کالدول^[۲۲]، ۱۹۸۳).

پژوهشگران گزارش داده‌اند که نوجوانان مبتلا به سرطان اسپیراسیون مغز استخوان و پانکچر کمری را از خود بیماری بدتر می دانند. همچنین دشوارترین رویداد برای ‌بالین گران نرخ سرعتی است که کودکان در تمامی سنین پاسخ های اضطرابی شرطی شده را ‌به این رویه های درمانی و ابزارهای مرتبط بدان ها نشان می‌دهند. این واکنش ها عبارتند از فوبی آمپول و اختلال در الگوی خوردن و خوابیدن. مضافا بر اینکه، شواهد متقاعد کننده ای وجود دارد که در طول زمان کودکان ‌به این رویه های تکرار شونده عادت نمی کنند و از این رو اضطراب همیشه حضور دارد کاتنر، بومن و تیزدل^[۲۳](۱۹۸۸).

۲-۳-۴٫ عوارض جانبی درمان و مداخلات رفتاری

حالت تهوع و استفراغ کردن